Dostosowanie wymagań edukacyjnych                

 

 Nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz  możliwości psychofizycznych ucznia:

1. Posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
2. Posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania.
3. Posiadającego opinię poradni pp.
4. Nieposiadającego orzeczenia lub opinii, który objęty jest pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole- na podstawie obserwacji nauczyciela.

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych

1. Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu

• Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia.
• Dostosowanie wymagań będzie, więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny -wystawienie uczniowi oceny pozytywnej.

2. Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pismo

• Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści.
• Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np., jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami lub na komputerze.

3. Dysortografia, czyli trudności z poprawną pisownią pod względem
   ortograficznym, fonetycznym, interpunkcyjnym itd.

• Dostosowanie wymagań dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy  z tego zakresu.
•  W żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii i gramatyki.

4. Dysleksja, czyli trudności w czytaniu przekładające się często również na
   problemy ze zrozumieniem treści

Ogólne zasady postępowania z uczniem z dysleksją rozwojową

1. Unikać głośnego odpytywania z czytania przy całej klasie; wskazówka ta dotyczy przede wszystkim dzieci młodszych. Jeśli nauczycielowi dla oceny umiejętności ucznia niezbędne jest głośne czytanie, należy przeprowadzić je na przerwie, po zakończeniu lekcji.

2. Ograniczać czytanie obszernych lektur do rozdziałów istotnych ze względu na omawianą tematykę, akceptować korzystanie z nagrań fonicznych, w wyjątkowych przypadkach z ekranizacji, jako uzupełnienia samodzielnie przeczytanych rozdziałów.

3. Kontrolować stopień zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów (wolne tempo czytania, słabe rozumienie jednorazowo przeczytanego tekstu może uniemożliwić wykazanie się wiedzą z danego materiału).

4. Ze względu na wolne tempo czytania lub/i pisania zmniejszyć ilość zadań (poleceń) do wykonania w przewidzianym dla całej klasy czasie lub wydłużyć czas pracy dziecka. Formy te należy stosować zamiennie – uczeń pozostawiony w klasie dłużej niż rówieśnicy, narażony na komentarze z ich strony sam zacznie rezygnować z dodatkowego czasu.

5. Ograniczać teksty do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku; jeśli to możliwe dać dziecku gotową notatkę do wklejenia. Zalecenie to jest szczególnie istotne w przypadku dzieci małych lub starszych, u których stwierdzono dysgrafię.

6. Pisemne sprawdziany powinny ograniczać się do sprawdzanych wiadomości, wskazane jest, zatem stosowanie testów wyboru, zdań niedokończonych, tekstów z lukami – pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania.

7. Wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadomości powinno odbywać się często i dotyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierowane do ucznia powinny być precyzyjne.

8. W przedmiotach ścisłych podczas wykonywania ścisłych operacji wymagających wielokrotnych przekształceń, należy umożliwić dziecku ustne skomentowanie wykonywanych działań. W ocenie pracy ucznia wskazanie jest uwzględnienie poprawności toku rozumowania, a nie tylko prawidłowości wyniku końcowego. W przypadku prac pisemnych z przedmiotów ścisłych i im pokrewnych, nauczyciel powinien zwrócić uwagę na graficzne rozplanowanie sprawdzianów – pod treścią zadania powinno być wolne miejsce na rozwiązanie. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych pomyłek przy przepisywaniu zadań na inną stronę np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symboli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją. Materiał programowy wymagający znajomości wielu wzorów, symboli, przekształceń można podzielić na mniejsze partie. Tam, gdzie jest taka możliwość, pozwolić na korzystanie z gotowych wzorów, tablic itp.

9. Unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowaniu się, a także opanowanie zapięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź.

 
10. Dobrze jest posadzić dziecko blisko nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jego koncentracja uwagi, ograniczeniu ulegnie ilość bodźców rozpraszających, wzrośnie bezpośrednia kontrola nauczyciela, bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć ilość błędów przy przepisywaniu.

11. Złagodzić kryteria wymagań z języków obcych. Uczeń mający problemy z opanowaniem ojczystego języka prawie zawsze ma trudności z mówieniem, rozumieniem, czytaniem i pisaniem w języku obcym.

12. Podczas oceny prac pisemnych nie uwzględniać poprawności ortograficznej lub oceniać ją opisowo. Należałoby pozwolić uczniom na korzystanie ze słowników ortograficznych podczas pisania wypracowań, prac klasowych. Postępy w zakresie ortografii sprawdzać za pomocą dyktand z komentarzem, okienkiem ortograficznym, pisania z pamięci. Zakres sprawdzianu powinien obejmować jeden rodzaj trudność ortograficznych - umożliwi to skoncentrowanie się na zagadnieniu, tym samym zmniejszając ilość błędów i dając poczucie sukcesu.

 
13. W przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (wypracowań, referatów). Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną.

5. Uczeń ze sprawnością intelektualną niższą od przeciętnej

Wymagania, co do formy mogą obejmować między innymi:

• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności
• pozostawiania więcej czasu na jego utrwalenie
•  podawanie poleceń w prostszej formie
•   unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć
• częste odwoływanie się do konkretu, przykładu
•  unikanie pytań problemowych, przekrojowych
•  wolniejsze tempo pracy
• szerokie stosowanie zasady poglądowości
•  odrębne instruowanie dzieci
• zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

6. Uczniowie słabowidzący

U takich uczniów niepełnosprawność w zakresie widzenia oznacza osłabienie wzroku, które nawet przy użyciu szkieł korekcyjnych wpływa negatywnie na ich osiągnięcia szkolne.

 

Symptomy trudności;

• mylenie liter o podobnych kształtach
• mylenie wyrazów o podobnej strukturze
• przestawianie liter
• nieprawidłowa technika czytania
• brak rozumienia tekstu w całości
• wolniejsze tempo czytania związane z problemami  spostrzegania ca lego wyrazu, zdania
• problemy z rozumieniem  tekst ( konieczność koncentracji na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter
• możliwe trudności w pianiu z uwagi na obniżona sprawność spostrzegania i zakłócona koordynację wzrokowo-ruchową
• możliwe popełnianie błędów, przestawianie, mylenie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne, złe rozplanowanie stron w zeszycie

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych

• właściwe umiejscowienie dziecka w klasie – zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się pobliżu okna, zapewnienie właściwego oświetlenia i widoczności
• udostępnianie tekstów w wersji powiększonej
• podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska
• zwracanie uwagi na szybką męczliwość ucznia związana ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych droga wzrokową – wydłużenie czasu na wykonanie określonych zadań
• umożliwienie dziecku korzystania z nagrań lektur szkolnych
•  w geometrii należy wprowadzać uproszczone konstrukcje z ograniczona do koniecznych liczba linii pomocniczych i konstrukcje geometryczne wykonywać na kartkach większego formatu niż zwykła kartka
• Częste zadawanie pytania – „co widzisz?” w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych

7. Uczeń  zdolny

• Indywidualizacja, stopniowanie trudności
• Udzielanie pomocy koleżeńskiej
• Powierzanie odpowiedzialnych ról.
• Tworzenie takich sytuacji dydaktycznych, które będą dla ucznia wyzwaniem i źródłem satysfakcji.

  

8. Uczeń z ADHD

Zakres dostosowania

• Wyznaczanie konkretnego celu i dzielenie zadań na mniejsze możliwe do zrealizowania etapy
• Pomaganie uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej czynności
• Wydawanie jasnych, precyzyjnych poleceń- na raz tylko jedno polecenie
• Skracanie zadań – dzielenie ich na części
• Zadawanie małych partii materiału
• Sprawdzanie stopnia zrozumienia wprowadzanego materiału
• Zmniejszanie materiału przepisywanego z tablicy do zeszytu
• W klasach I-III zezwolenie na uzgodnione formy aktywności fizycznej
• Skracanie prac domowych
• Dzielenie dłuższych sprawdzianów na części, wydłużanie czasu odpowiedzi,
• Chwalenie ucznia przynajmniej raz dziennie
• Korzystanie z programów edukacyjnych dostosowanych do możliwości ucznia
• Zachęcanie do zadawania pytań
• Pobudzanie zainteresowań ucznia,
• Angażowanie ucznia w konkretne działania
• Akceptowanie ucznia bez względu na jego nieprawidłowe zachowania
• Przypominanie o regułach
• Opracowanie zrozumiałego dla ucznia kontraktu
• Szukanie i przekazywanie uczniowi informacji na temat sposobów rozładowywania napięcia, które są akceptowane w klasie
• Zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce,  w towarzystwie spokojnego ucznia
• Ograniczanie ilości bodźców
• Skupianie uwagi ucznia na tym co najważniejsze – kolor, podkreślenie
• Formułowanie informacji dotyczących pracy domowej w sposób jasny i przejrzysty.

 

9. Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim:

 Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim to zaburzenie o charakterze globalnym, tzn. że wszystkie funkcje i procesy poznawcze odbiegają od normy. Upośledzenie umysłowe może być sprzężone z wadami wzroku, słuchu, upośledzeniem narządu ruchu, motoryki, mowy, chorobą przewlekłą (padaczka, porażenie mózgowe, choroby układu krążenia, układu oddechowego). Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim realizują tę samą podstawę programową, co ich sprawni rówieśnicy.

 

Ocenianie uczniów niepełnosprawnych intelektualnie powinna cechować przede wszystkim elastyczność.

• Należy brać pod uwagę motywację do pracy, systematyczność, najmniejsze postępy w rozwoju na miarę indywidualnych możliwości. Nie można w ocenianiu brać pod uwagę poziomu opanowania wiedzy i umiejętności.

 

Szczegółowe zasady oceniania powinny uwzględniać następujące wymagania:

• ocenę bardzo dobrą lub celującą otrzymuje uczeń, który opanował treści wykraczające poza poziom podstawowy
• ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował treści zawarte w wymaganiach podstawowych
• ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, którego poziom wiedzy jest niższy niż podstawowy lub gdy pomimo problemów w opanowaniu wymagań podstawowych stara się uczestniczyć w procesie edukacji i posiada minimum wiedzy i umiejętności
• ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który wykazuje fragmentaryczną wiedzę i niski poziom umiejętności
• oceną niedostateczną zagrożony jest uczeń, który nie opanował elementarnych wiadomości i umiejętności ani nie jest w stanie wykonać podstawowych zadań, nawet z pomocą nauczyciela.

Formy, metody, sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

 

• dzielić dane zadanie na etapy i zachęcać do wykonywania malutkimi krokami
• nie zmuszać na siłę do śpiewania, czy wykonywania ćwiczeń sprawiających uczniowi trudność
• dawać więcej czasu na opanowanie danej umiejętności, cierpliwie udzielać instruktażu
• nie krytykować, nie oceniać negatywnie wobec klasy
• podczas oceniania brać przede wszystkim pod uwagę stosunek ucznia do przedmiotu, jego chęci, wysiłek, przygotowanie do zajęć w materiały, niezbędne pomoce itp.
• włączać do rywalizacji tylko tam, gdzie uczeń ma szanse.
• zawsze uwzględniać trudności ucznia
• w miarę możliwości pomagać, wspierać, dodatkowo instruować, naprowadzać, pokazywać na przykładzie

 

10. Uczeń słabosłyszący

 

• zapewnienie dobrego oświetlenie klasy oraz miejsca dla ucznia w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela (od 0,5 do 1.5 m), którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Należy też, umożliwić uczniowi odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi

 

• nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę -nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy, to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z jego ust
• nauczyciel powinien mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji

 

• należy zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, to utrudnia dziecku rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów,powoduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat

 

• nauczyciel winien upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez uczniów niedosłyszących. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa. Można też wskazać jak to polecenie wykonuje jego kolega siedzący w ławce

 

• uczeń z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest wstanie słuchać nauczyciela -co wymaga obserwacji jego twarzy - jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Często więc nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie

 

• uczeń niedosłyszący powinien siedzieć w ławce ze zdolnym uczniem, zrównoważonym emocjonalnie, który chętnie dodatkowo będzie pomagał mu np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp.

 

• w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii, itp.)

 

• nauczyciel może przygotować uczniowi z niedosłuchem plan pracy na piśmie opisujący zagadnienia poruszane w wykładzie lub poprosić innych uczniów w klasie, aby robili notatki z kopią i udostępniali je koledze

 

• konieczne jest aktywizowanie ucznia do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy 16
• nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do ucznia niesłyszącego, zadawać pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, ale by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu

 

• pisanie ze słuchu jest najtrudniejszą formą pisania, a szczególnie dla ucznia z zaburzonym słuchem i nieprawidłową wymową, dlatego też należy stosować ćwiczenia w pisaniu ze słuchu tylko wyrazów lub zdań, wcześniej z uczniem utrwalonych, w oparciu o znane mu słownictwo. Jeżeli pisanie ze słuchu sprawia dziecku niedosłyszącemu duże trudności można je zastąpić inną formą ćwiczeń w pisaniu. Mogą to być ćwiczenia polegające na: przepisywaniu zdań z uzupełnieniem „luk” odpowiednimi wyrazami

 

• przy ocenie prac pisemnych ucznia nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu, one nie powinny obniżyć ogólnej oceny pracy. Błędy mogą stanowić dla nauczyciela podstawę, do podjęcia z uczniem dalszej pracy samokształceniowej ikorekcyjnej oraz ukierunkowania rodziców do dalszej pracy w domu. Błędy wpisowni należy oceniać opisowo, udzielając uczniowi wskazówek do sposobu ich poprawienia

 

•  uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga to od niego znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność).

 

11. Uczeń z zespołem Aspergera postępuje i reaguje inaczej niż pozostali uczniowie

Kryteria oceny dziecka z ZA nie powinny odbiegać od oceny jego zdrowych rówieśników. Należy bowiem pamiętać, że jego iloraz inteligencji jest w normie; zazwyczaj jest ono zdolne i utalentowane, głównie z przedmiotu lub przedmiotów, które go szczególnie interesują. Oczywiście nauczyciel powinien bazować na mocnych stronach ucznia, a rozwijać te słabsze, a także przez cały rok szkolny dbać o jego sferę emocjonalno-motywacyjną. Ocenę z zachowania powinien wystawiać, mając na uwadze specyfikę Zespołu Aspergera, czyli wiedzieć, że nie każde niegrzeczne, wręcz aroganckie  zachowanie jest przyczyną złego wychowania. Tak bowiem może zareagować każde dziecko z ZA, które znajdzie się w nowej dla siebie sytuacji lub nie zostało poinformowane, co będzie się dziać w danej chwili.

Ocenie nie podlega:

• graficzny aspekt pracy
• staranność wykonywanych prac ( przy ocenie prac plastycznych ważne jest zaangażowanie ucznia i
• przygotowanie do ćwiczeń praktycznych - jego chęci, przygotowanie do zajęć w niezbędne pomoce,
• zwracać większą uwagę na wysiłek włożony w wykonanie zadania, niż ostateczny efekt pracy

Ocenie podlega:

• wkład pracy i zaangażowanie w naukę przedmiotu
• aktywność na lekcji
• częsta ocena za prace wykonane w domu (ich wykonanie wymaga od niego wiele wysiłku)
• praca klasowa dokończona w domu

 

 

12. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla uczniów z ADHD:

• wyznaczanie konkretnego celu i dzielenie zadań na mniejsze możliwe do zrealizowania etapy,
• pomaganie uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej czynności,
• wydawanie jasnych, precyzyjnych poleceń-na raz tylko jedno polecenie,
• skracanie zadań –dzielenie ich na części,
• zadawanie małych partii materiału,
• sprawdzanie stopnia zrozumienia wprowadzanego materiału,
• zmniejszanie materiału przepisywanego z tablicy do zeszytu, H. skracanie prac domowych,
• dzielenie dłuższych sprawdzianów na części, wydłużanie czasu odpowiedzi,
• chwalenie ucznia przynajmniej raz dziennie,
• korzystanie z programów edukacyjnych dostosowanych do możliwości ucznia,
• zachęcanie do zadawania pytań,
• pobudzanie zainteresowań ucznia,
• angażowanie ucznia w konkretne działania,
• akceptowanie ucznia bez względu na jego nieprawidłowe zachowania,
• przypominanie o regułach,
• szukanie i przekazywanie uczniowi informacji na temat sposobów rozładowywania napięcia, które są akceptowane w klasie,
• zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce, w towarzystwie spokojnego ucznia,
• skupianie uwagi ucznia na tym, co najważniejsze –kolor, podkreślenie,
• formułowanie informacji dotyczących pracy domowej w sposób jasny i przejrzysty.

13. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla uczniów z niepełnosprawnością ruchowa i afazją:

• dzielenie materiału na mniejsze partie,
• dokonywanie modyfikacji ćwiczeń i zadań,
• podawanie jasno sprecyzowanych instrukcji przy jednoczesnym sprawdzaniu stopnia ich zrozumienia,
• dzielenie materiału na mniejsze partie (w przypadku testów sprawdzających),
• prezentowanie materiału na konkretnych przykładach, zanim zostanie podane bardziej ogólne twierdzenie,
• korzystanie z programów edukacyjnych dostosowanych do możliwości i umiejętności ucznia,
• wydłużenie czasu na udzielanie odpowiedzi ustnej i pisemnej,
• skupianie uwagi ucznia na tym, co w danej chwili uważamy za najważniejsze-zaznaczanie fragmentu, podkreślanie kolorem, akcentowanie przy pomocy słów (uwaga, ważne).

 

14. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla uczniów z afazją:

 

• dokonywanie modyfikacji ćwiczeń i zadań,
• dzielenie materiału na mniejsze partie,
• podawanie jasno sprecyzowanych instrukcji przy jednoczesnym sprawdzaniu stopnia ich zrozumienia,
• dzielenie materiału na mniejsze partie (w przypadku testów sprawdzających),
• prezentowanie materiału na konkretnych przykładach, zanim zostanie podane bardziej ogólne twierdzenie,
• korzystanie z programów edukacyjnych dostosowanych do możliwości i umiejętności ucznia,
• wydłużenie czasu na udzielanie odpowiedzi ustnej i pisemnej,
• skupianie uwagi ucznia na tym, co w danej chwili uważamy za najważniejsze-zaznaczanie fragmentu, podkreślanie kolorem, akcentowanie przy pomocy słów (uwaga, ważne).