Historia kl. VIII

Temat lekcji

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

ROZDZIAŁ I: II WOJNA ŚWIATOWA

1. Napaść na Polskę

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: wojna błyskawiczna (Blitzkrieg)

– zna daty: agresji Niemiec na Polskę (1 IX 1939), wkroczenia Armii Czerwonej do Polski (17 IX 1939)

– identyfikuje postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina

– wymienia etapy wojny obronnej Polski

– wyjaśnia przyczyny klęski Polski we wrześniu 1939 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: bitwa graniczna, „dziwna wojna”, internowanie

– zna daty: bitwy o Westerplatte (1–7 IX 1939), wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię (3 IX 1939), kapitulacji Warszawy (28 IX 1939)

– identyfikuje postacie: Henryka Sucharskiego, Edwarda Rydza-Śmigłego, Stefana Starzyńskiego

– wskazuje na mapie kierunki uderzeń armii niemieckiej i sowieckiej

– charakteryzuje etapy wojny obronnej Polski

– opisuje przykłady bohaterstwa polskich żołnierzy

– przedstawia przykłady zbrodni wojennych dokonanych przez Niemców w czasie wojny obronnej Polski

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „polskie Termopile”, Korpus Ochrony Pogranicza (KOP)

– zna daty: bitwy nad Bzurą (9–22 IX 1939), ewakuacji władz państwowych i wojskowych z Warszawy (6/7 IX 1939), internowania władz polskich w Rumunii (17/18 IX 1939), kapitulacji pod Kockiem (6 X 1939)

– identyfikuje postacie: Władysława Raginisa, Franciszka Kleeberga

– wymienia miejsca kluczowych bitew wojny obronnej Polski stoczonych z wojskami niemieckimi i sowieckimi

– przedstawia polityczne i militarne założenia planu obrony Polski w 1939 r.

– omawia okoliczności wkroczenia wojsk sowieckich na terytorium Polski w kontekście paktu Ribbentrop–Mołotow

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: prowokacja gliwicka, Grupy Specjalne (Einsatzgruppen)

– zna daty:

prowokacji

gliwickiej (31 VIII 1939), kapitulacji Helu (2 X 1939),

– identyfikuje postacie: Franciszka Dąbrowskiego, Józefa Unruga, Tadeusza Kutrzeby

– porównuje plany Polski i Niemiec przygotowane na wypadek wojny

–  przedstawia stosunek sił ZSRS, Niemiec i Polski

Uczeń:

–  ocenia postawę aliantów zachodnich wobec Polski

we wrześniu 1939 r.

–  ocenia postawę władz polskich we wrześniu 1939 r.

2. Podbój Europy przez Hitlera
i Stalina

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: alianci, bitwa o Anglię, kolaboracja

– zna daty: ataku III Rzeszy na Francję (10 V 1940), bitwy o Anglię (VII–X 1940)

– wymienia państwa, które padły ofiarą agresji sowieckiej oraz niemieckiej do 1941 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: linia Maginota

– zna daty: napaści niemieckiej na Danię i Norwegię (9 IV 1940), ataku Niemiec na Jugosławię i Grecję (6 IV 1941)

– identyfikuje postacie: Winstona Churchilla, Charles’a de Gaulle’a

– wskazuje na mapie obszary zagarnięte przez ZSRS i III Rzeszę do 1941 r. 

– przedstawia cele polityki Hitlera i Stalina w Europie w latach 1939–1941

– przedstawia najważniejsze działania wojenne
w Europie z lat 1939–1941

– wyjaśnia główne przyczyny pokonania Francji przez armię niemiecką w 1940 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wojna zimowa, państwo marionetkowe, państwo Vichy

– zna daty: wojny sowiecko-fińskiej (XI 1939 – III 1940), zajęcia republik bałtyckich przez ZSRS (VI 1940),

– przedstawia ekspansję ZSRS w latach 1939–1941

– opisuje kolejne etapy agresji Niemiec w latach 1940–1941

– opisuje skutki bitwy o Anglię oraz omawia jej polityczne i militarne

znaczenie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Komitet Wolnej Francji, linia Mannerheima

– zna datę: ewakuacji wojsk alianckich z Dunkierki (V–VI 1940)

– identyfikuje postacie: Vidkuna Quislinga, Philippe’a Pétaina

– omawia sposób przejęcia kontroli nad republikami bałtyckimi przez ZSRS w 1940 r.

Uczeń:

– ocenia sytuację polityczną i militarną w Europie w 1941 r.

TSW – Dlaczego Niemcy nie zdobyli Anglii?

Uczeń:

– zna datę: bitwy o Anglię (VII–X 1940)

– identyfikuje postacie: Adolfa Hitlera, Winstona Churchilla

– wymienia cele niemieckich ataków lotniczych na Wielką Brytanię

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: operacja „Lew morski”, Enigma

– wskazuje wynalazki techniczne, które pomogły Brytyjczykom w walce z Niemcami

– przedstawia militarny wkład Polaków w obronę Wielkiej Brytanii

Uczeń:

– zna daty: największego nalotu niemieckiego na Wielką Brytanię (15 IX 1940), nalotu na Coventry (14 XI 1940)

– identyfikuje postacie Mariana Rejewskiego,

Jerzego Różyckiego, Henryka Zygalskiego

– omawia założenia niemieckiego planu inwazji na W. Brytanię

– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Niemiec w bitwie o Anglię

Uczeń:

– porównuje potencjał militarny wojsk niemieckich  i brytyjskich w czasie wojny o Anglię

Uczeń:

– ocenia wkład polskich lotników w walki o Wielką Brytanię

3. Wojna III Rzeszy z ZSRS

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: plan „Barbarossa”

– zna daty: agresji Niemiec na ZSRS (22 VI 1941), bitwy pod Stalingradem (VIII 1942 – II 1943)

– omawia przełomowe znaczenie bitwy stalingradzkiej dla przebiegu II wojny światowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Wielka Wojna Ojczyźniana

– zna datę: bitwy pod Moskwą (XI–XII 1941)

– identyfikuje postać: Gieorgija Żukowa

– wskazuje na mapie przełomowe bitwy wojny Niemiec i ZSRS: pod Moskwą i pod Stalingradem

– wyjaśnia przyczyny ataku III Rzeszy na Związek Sowiecki

– przedstawia etapy wojny niemiecko-sowieckiej

– wyjaśnia, jakie czynniki spowodowały klęskę ofensywy niemieckiej na Moskwę w 1941 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: blokada Leningradu, Lend-Lease Act

– zna datę: blokady Leningradu (1941–1944)

– identyfikuje postać: Friedricha von Paulusa

– przedstawia przebieg działań wojennych na froncie wschodnim w latach 1941–1943

– charakteryzuje stosunek ludności do okupanta na zajmowanych terenach przez Niemców

– przedstawia, w jaki sposób Niemcy traktowali jeńców sowieckich

Uczeń:

– wskazuje powody zbliżenia Wielkiej Brytanii i USA do ZSRS

– przedstawia warunki prowadzenia  działań wojennych przez Niemcy na terenie ZSRS

– wyjaśnia przyczyny i okoliczności zdobycia przewagi militarnej przez ZSRS

Uczeń:

– ocenia postawę władz sowieckich w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej

4. Polityka okupacyjna III Rzeszy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ruch oporu, getto, Holokaust, obóz koncentracyjny

– przedstawia założenia rasowej polityki hitlerowców oraz metody jej realizacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: pacyfikacja, Generalny Plan Wschodni, gwiazda Dawida, obóz zagłady

– zna datę: powstania Generalnego Planu Wschodniego (1942)

– identyfikuje postacie: Adolfa Eichmanna, Ireny Sendlerowej

– wymienia założenia niemieckiego Generalnego Planu Wschód

– charakteryzuje politykę okupacyjną Niemiec

– wymienia kraje, w których powstały rządy kolaborujące z Niemcami, oraz kraje, gdzie rozwinął się ruch opo­ru

– wyjaśnia, jakimi sposobami ludność terenów okupowanych niosła pomoc Żydom

– omawia bilans Holokaustu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „przestrzeń życiowa” (Lebensraum), „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”, „Szoah”, „Żegota”, szmalcownicy

– zna datę: konferencji w Wannsee (I 1942)

– identyfikuje postacie: Heinricha Himmlera, Oskara

Schindlera

– wskazuje na mapie obozy koncentracyjne i obozy zagłady w Europie

– przedstawia przebieg zagłady europejskich Żydów

– omawia postawy ludności ziem okupowanych wobec Holokaustu

i niemieckich agresorów

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Babi Jar, Ponary, czetnicy

– zna datę: wybuchu antyniemieckiego powstania w Paryżu (VIII 1942)

 – identyfikuje postacie: Josipa Broza-Tity, Raoula

Wallenberga, Henryka Sławika,

– porównuje sytuację ludności na terytoriach okupowanych przez Niemców

Uczeń:

– ocenia postawy wobec Holokaustu

5. Wojna poza

Europą

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: bitwa o Atlantyk

– zna daty: ataku Japonii na USA (7 XII 1941), bitwy pod El Alamein (X–XI 1942), bitwy o Midway (VI 1942)

– identyfikuje postać: Franklina Delano Roosevelta

– wymienia główne strony konfliktu w Afryce i w rejonie Pacyfiku oraz ich najważniejsze cele strategiczne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Afrika Korps, pakt trzech, wilcze stada, konwój, Enigma

– zna daty: podpisania paktu trzech (IX 1940), bitwy na Morzu Koralowym (V 1942), kapitulacji wojsk włoskich i niemieckich w Afryce (V 1943)

– identyfikuje postać: Erwina Rommla

– wyjaśnia, na czym polegało strategiczne znaczenie bitew pod El Alamein i pod Midway i lokalizuje je na mapie

– wyjaśnia znaczenie bitwy o Atlantyk dla losów II wojny światowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: U-Boot, pancernik, lotniskowiec

– zna daty: ataku Włoch na Egipt (VIII 1940), lądowania wojsk niemieckich w Afryce (1941), walk o Guadalcanal (VIII 1942 – II 1943) 

– identyfikuje postacie: Bernarda Montgomery’ego, Dwighta Davida Eisenhowera

– przedstawia przebieg walk w Afryce

– charakteryzuje ekspansję japońską w Azji

– omawia działania wojenne na morzach i oceanach

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: operacja „Torch”

– zna datę: nalotów na Maltę (1940–1942)

– wskazuje na mapie obszary opanowane przez Japończyków

do końca 1942 r.

– przedstawia rozwiązania militarne, które obie strony

stosowały podczas zmagań na Oceanie Atlantyckim

Uczeń:

– ocenia konsekwencje włączenia się USA do wojny

6. Droga do

zwycięstwa

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:

Karta atlantycka, Wielka Koalicja, Wielka Trójka

– zna datę: podpisania Karty atlantyckiej (14 VIII 1941 r.)

– identyfikuje postacie: Józefa Stalina, Franklina Delano Roosevelta, Winstona Churchilla

– wyjaśnia genezę powstania i cele Wielkiej Koalicji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: konferencja w Teheranie, operacja „Overlord”

– zna daty: bitwy na Łuku Kurskim (VII 1943), konferencji w Teheranie (XI–XII 1943), lądowania wojsk alianckich na Sycylii (VII 1943), bitwy o Monte Cassino (V 1944), operacji „Overlord” (6 VI 1944)

– przedstawia decyzje podjęte podczas obrad Wielkiej Trójki w Teheranie

– wyjaśnia, na czym polegało strategiczne znaczenie bitew i operacji militarnych na froncie wschodnim i zachodnim w latach 1943–1944

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Lend-Lease Act, konferencja
w Casablance,  operacja „Market Garden”, linia Gustawa

– zna daty: konferencji w Casablance (I 1943), ofensywy Armii Czerwonej na froncie wschodnim (VI 1944), zamachu na A. Hitlera (VII 1944), bitwy pod Falaise (VIII 1944)

– identyfikuje postacie: Dwighta Eisenhowera, Stanisława Maczka 

– przedstawia etapy formowania się Wielkiej Koalicji antyhitlerowskiej

– przedstawia decyzje podjęte pod-czas konferencji w Casablance

– opisuje walki na froncie zachodnim i we Włoszech w latach 1943–1944

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: operacja „Bagration”

– identyfikuje postać: Clausa von Stauffenberga

– przedstawia przyczyny, okoliczności i skutki zamachu na Hitlera

– charakteryzuje założenia polityki zagranicznej wielkich mocarstw w czasie II wojny światowej

Uczeń:

– przedstawia wizję powojennego świata zarysowaną

w Karcie atlantyckiej przez przywódców USA

i Wielkiej Brytanii

Koniec II wojny światowej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu:

ład jałtański

– zna daty: konferencji jałtańskiej (4–11 II 1945), bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy (8/9 V 1945)

– identyfikuje postacie: Józefa Stalina, Franklina Delano Roosevelta, Winstona Churchilla

– przedstawia decyzje podjęte podczas konferencji jałtańskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: operacja berlińska, bezwarunkowa kapitulacja, kamikadze

– zna daty: operacji berlińskiej (IV 1945), zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki (6 i 9 VIII 1945), bezwarunkowej kapitulacji Japonii (2 IX 1945)

– przedstawia wielkie operacje strategiczne na froncie wschodnimi zachodnim

– omawia okoliczności kapitulacji Japonii

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wał Pomorski, taktyka „żabich skoków”

– zna daty: bitwy o Iwo Jimę (II–III 1945), zdobycia Berlina (2 V 1945),

– identyfikuje postać: Douglasa MacArthura

– charakteryzuje działania na froncie wschodnim, zachodnim i na Pacyfiku w latach 1944-1945

– omawia metody prowadzenia walki w rejonie Azji i Pacyfiku oraz przedstawia ich skutki

Uczeń:

– zna daty: bitwy na Morzu Filipińskim (VI 1944),

– charakteryzuje założenia polityki zagranicznej wielkich mocarstw w czasie II wojny światowej

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach nastąpiła kapitulacja III Rzeszy

– ocenia założenia ładu jałtańskiego

–  ocenia decyzję Amerykanów o użyciu bomby atomowej przeciwko Japonii

1. Dwie okupacje

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Generalne Gubernator­stwo, wysiedlenia, deportacja, sowietyzacja

– wskazuje na mapie tereny pod okupacją niemiecką i sowiecką

– charakteryzuje główne cele niemieckiej i sowieckiej polityki okupacyjnej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: traktat o granicach
i przyjaźni, łapanka, volkslista, akcja AB

– zna daty: podpisania traktatu o granicach i przyjaźni (28 IX 1939), akcji AB (V–VI 1940), zbrodni katyńskiej (IV–V 1940)

– wskazuje na mapie miejsca masowych egzekucji Polaków pod okupacją niemiecką oraz zsyłek i kaźni ludności polskiej w ZSRS

– podaje przykłady terroru niemieckiego i sowieckiego

– wyjaśnia, jaki cel zamierzali zrealizować Niemcy, mordując

polską inteligencję

– omawia okoliczności i przebieg zbrodni katyńskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: volksdeutsch, „gadzinówka”, Akcja Specjalna „Kraków”, granatowa policja, Pawiak,  paszportyzacja

– zna daty: Akcji Specjalnej „Kraków” (XI 1939), paszportyzacji (1940)

– identyfikuje postać: Hansa Franka

– przedstawia i porównuje politykę okupanta niemieckiego na ziemiach wcielonych do III Rzeszy i w Generalnym Gubernatorstwie

– charakteryzuje życie codzienne w kraju pod okupacją niemiecką na przykładzie Warszawy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: operacja „Tannenberg”

– zna daty: wyborów do zgromadzeń na Kresach (X 1939), deportacji Polaków w głąb ZSRS (II, IV i VI 1940 oraz V/VI 1941)

– przedstawia zmiany terytorialne na ziemiach polskich pod okupacją

– przedstawia deportacji Polaków w głąb ZSRS

Uczeń:

– porównuje i ocenia okupacyjną politykę władz niemieckich i sowieckich wobec polskiego społeczeństwa

2. Władze polskie na uchodźstwie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: rząd emigracyjny

– identyfikuje postać: Władysława Sikorskiego

– przedstawia okoliczności powstania polskiego rządu emigracyjnego

– wyjaśnia, jakie znaczenie miała działalność rządu emigracyjnego dla Polaków w kraju i na uchodźstwie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: układ Sikorski–Majski, armia Andersa, sprawa katyńska, katastrofa gibraltarska

– zna daty: powstania rządu emigracyjnego (IX 1939), układu Sikorski–Majski (30 VII 1941), zerwania stosunków rządu emigracyjnego z ZSRS (25 IV 1943), katastrofy gibraltarskiej (4 VII 1943)

– identyfikuje postacie: Władysława Raczkiewicza, Władysława Andersa, Stanisława Mikołajczyka

– omawia postanowienia układu Sikorski–Majski

– przedstawia okoliczności formowania się Armii Polskiej w ZSRS

– wyjaśnia przyczyny zerwania przez ZSRS stosunków dyplomatycznych z polskim rządem emigracyjnym w Londynie

Uczeń:

– zna datę: ewakuacji armii Andersa na Bliski Wschód (VIII 1942)

– identyfikuje postać: Kazimierza Sosnkowskiego

– przedstawia okoliczności podpisania układu Sikorski–Majski

– opisuje okoliczności wyjścia z ZSRS Armii Polskiej gen. Władysława Andersa

– omawia polityczne skutki katastrofy gibraltarskiej

– przedstawia tworzące się w ZSRS i w kraju pod okupacją ośrodki przyszłych polskich władz komunistycznych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Rada Narodowa RP

– omawia losy polskich żołnierzy internowanych po klęsce wrześniowej 

Uczeń:

– ocenia znaczenie układu Sikorski–Majski dla sprawy polskiej w czasie II wojny światowej

3. Polskie Państwo Podziemne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa (AK)

– zna datę: powstania AK (14 II 1942)

– identyfikuje postacie: Stefana Roweckiego ps. Grot, Tadeusza Komorowskiego ps. Bór

– wymienia sfery działalności Polskiego Państwa Podziemnego

– wyjaśnia, jaką rolę odgrywała Armia Krajowa

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), Delegatura Rządu RP na Kraj, Rada Jedności Narodowej (RJN), Szare Szeregi, mały sabotaż, dywersja

– zna datę: powstania Delegatury Rządu RP na Kraj (XII 1940)

– identyfikuje postacie: Kazimierza Sosnkowskiego,  Jana Bytnara ps. Rudy

– wskazuje na mapie rejony najintensywniejszej działalności polskiej partyzantki

– przedstawia struktury Polskiego Państwa Podziemnego

– omawia rolę Rady Jedności Narodowej w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego

– wyjaśnia, na czym polegała działalność Delegata Rządu na Kraj

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: partyzantka Hubala, Służba Zwycięstwu Polski (SZP), cichociemni, Kedyw, akcja scaleniowa

– zna daty: powstania SZP (IX 1939), ZWZ (XI 1939)
– identyfikuje postacie: Henryka Dobrzańskiego, Jana Karskiego, Jana Nowaka-Jeziorańskiego

– omawia proces budowania struktur wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego

– wyjaśnia, na czym polegała akcja scaleniowa

– wymienia najważniejsze akcje zbrojne ZWZ-AK

– charakteryzuje działalność polskich partii politycznych w okresie okupacji

– przedstawia działalność Delegatury Rządu na Kraj

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP), Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, Gwardia Ludowa, Armia Ludowa (AL)

– zna daty: akcji pod Arsenałem (1943), zamachu na F. Kutscherę (II 1944)

– identyfikuje postacie: Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, Cyryla Ratajskiego, Franza Kutschery

– charakteryzuje działalność partyzantki majora Hubala

– omawia strukturę i działalność Szarych Szeregów

– wyjaśnia, w jaki sposób rząd emigracyjny utrzymywał kontakty z krajem pod okupacją

TSW – Zbrojne akcje polskiego ruchu oporu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: akcja pod Arsenałem

– zna datę: akcji pod Arsenałem (III 1943)

– identyfikuje postać: Jana Bytnara ps. Rudy

– przedstawia przyczyny i skutki akcji pod Arsenałem

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: zamach na F. Kutscherę, sabotaż, dywersja, Kedyw

– zna datę: zamachu na Franza Kutscherę II 1944

– identyfikuje postacie: Tadeusza Zawadzkiego ps. Zośka, Franza Kutschery

– przedstawia przyczyny i skutki zamachu na F. Kutscherę

– wyjaśnia, jakie represje spotkały Polaków za przeprowadzenie akcji pod Arsenałem

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:

akcja pod Arsenałem („Meksyk II”), akcja „Główki”

– identyfikuje postać: Emila Fieldorfa ps. Nil

– przedstawia metody działalności Kedywu

– omawia przebieg akcji pod Arsenałem

Uczeń:

– zna datę: decyzji AK o przejściu od biernego oporu do ograniczonej walki z okupantem (1942)

– omawia przebieg  zamachu na F. Kutscherę

Uczeń:

– ocenia zaangażowanie młodych ludzi w walce z okupantem

4. Społeczeństwo polskie pod okupacją

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: łapanka, Holokaust, getto

– wymienia postawy Polaków wobec polityki okupanta niemieckiego

– przedstawia metody eksterminacji narodu żydowskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Generalny Plan Wschód, Rada Pomocy Żydom „Żegota”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, rzeź wołyńska

– zna daty: powstania Generalnego Planu Wschód (1942), wybuchu powstania w getcie warszawskim (19 IV 1943), rzezi wołyńskiej (1943)

– identyfikuje postacie: Marka Edelmana, Ireny Sendlerowej, Józefa i Wiktorii Ulmów

– przedstawia założenia Generalnego Planu Wschód

– wyjaśnia, w jakim celu okupanci prowadzili walkę z polską kulturą

Uczeń:

– wymienia znaczenie terminów: kontyngent, czarny rynek, Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB),  szmalcownik, Ukraińska Powstańcza Armia (UPA), czystki etniczne

– zna daty: decyzji o przeprowadzeniu Holokaustu (1942), początku wysiedleń na Zamojszczyźnie (XI 1942), tzw. krwawej niedzieli (11 VII 1943)

– identyfikuje postacie: Władysława Bartoszewskiego, Zofii Kossak-Szczuckiej, Witolda Pileckiego, Jana Karskiego

– omawia wysiedlenia na Zamojszczyźnie i ich skutki

– charakteryzuje warunki życia w getcie

– opisuje postawy Polaków wobec Holokaustu

– przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko-ukraińskiego na Kresach Wschodnich

Uczeń:

– zna daty: zamordowania rodziny Ulmów (24 III 1944)

– identyfikuje postać: Stepana Bandery

– opisuje przebieg powstania w getcie warszawskim

– przedstawia stosunek państw zachodnich do Holokaustu

Uczeń:

– ocenia postawy Polaków wobec polityki okupantów

– ocenia postawy Polaków wobec  Holokaustu

5. Plan „Burza” i powstanie

warszawskie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu:
godzina „W”

– zna czas trwania powstania warszawskiego (1 VIII–2 X 1944)

– przedstawia przyczyny i opisuje skutki powstania warszawskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: plan „Burza”, zrzuty

– zna daty: opracowania planu „Burza” (1943/1944)

– identyfikuje postać: Tadeusza Komorowskiego ps. Bór, Leopolda Okulickiego

– przedstawia założenia planu „Burza”

– charakteryzuje etapy przebiegu powstania warszawskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: operacja „Ostra Brama”

– zna daty: operacji „Ostra Brama” VII 1944

– identyfikuje postać: Antoniego Chruściela ps. Monter

– opisuje realizację planu „Burza” na Kresach Wschodnich

– przedstawia sytuację w Warszawie w przededniu powstania i opisuje jej wpływ na bezpośrednią decyzję wydania rozkazu o wybuchu powstania

– omawia postawę wielkich mocarstw wobec powstania warszawskiego

Uczeń:

– identyfikuje postać: Ericha von dem Bacha-Zelewskiego

– omawia okoliczności polityczne i militarne, które wpłynęły na podjęcie decyzji o wybuchu powstania w Warszawie

Uczeń:

– ocenia decyzję władz polskiego podziemia dotyczącą wybuchu powstania, uwzględniając sytuację międzynarodową i wewnętrzną

– ocenia postawę aliantów zachodnich i ZSRS wobec powstania warszawskiego

6. Polacy
w koalicji anty-hitlerowskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie

– wymienia i wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew II wojny światowej z udziałem Polaków (walki o Narwik, bitwa o Anglię, oblężenie Tobruku, Monte Cassino, Arnhem)

Uczeń:

– zna daty: walk o Narwik (V 1940), walk o Tobruk (VIII – XII 1941), walk o Monte Cassino (V 1944), bitwy pod Lenino (X 1943)

– identyfikuje postać: Władysława Andersa

– wymienia polskie formacje wojskowe uczestniczące w najważniejszych bitwach II wojny światowej

Uczeń:

– zna daty: powstania armii gen. Z. Berlinga w ZSRS (V 1943), bitwy pod Falaise (VIII 1944), bitwy pod Arnhem (IX 1944)

– identyfikuje postacie: Stanisława Maczka, Stanisława Sosabowskiego, Zygmunta Berlinga

– opisuje szlak bojowy polskich jednostek wojsko­wych walczących na lądzie, na morzu i w powietrzu na wszystkich frontach II wojny światowej

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Zygmunta Szyszko-Bohusza, Karola Świerczewskiego

– charakteryzuje proces formowania się polskich oddziałów wojskowych we Francji

Uczeń:

– ocenia udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej

7. Sprawa polska pod koniec wojny

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Manifest PKWN, Polska lubelska, Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN)

– zna daty: ogłoszenia Manifestu PKWN (22 VII 1944), powstania TRJN (VI 1945)

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach komuniści przejęli władzę w Polsce

– omawia okoliczności i skutki powstania TRJN

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Polska Partia Robotnicza (PPR), proces szesnastu

– zna daty: powstania PPR (1942), konferencji w Teheranie (1943), konferencji w Jałcie (II 1945), procesu szesnastu (VI 1945),

– identyfikuje postacie: Stanisława Mikołajczyka, Leopolda Okulickiego, Bolesława Bieruta

– wymienia postanowienia konferencji w Teheranie i w Jałcie dotyczące sprawy Polski

– przedstawia najważniejsze etapy procesu przejmowania władzy w Polsce przez komunistów

– przedstawia metody działania polskich komunistów w celu przejęcia władzy w państwie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Krajowa Rada Narodowa (KRN), Niepodległość („NIE”)

– zna daty: powołania KRN (31 XII 1943/1 I 1944), powstania Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej (XII 1944),  rozwiązania AK (19 I 1945)

– identyfikuje postacie: Edwarda Osóbki-
-Morawskiego, Augusta Emila Fieldorfa ps. Nil

– podaje przejawy zależności powojennej Polski od ZSRS

– opisuje metody represji zastosowane przez komunistów wobec Polskiego Państwa Podziemnego

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Iwana Sierowa, Jana Stanisława Jankowskiego, Kazimierza Pużaka

– wyjaśnia, w jaki sposób decyzje Wielkiej Trójki w Teheranie

łamały postanowienia Karty atlantyckiej

– omawia postawy działaczy Polskiego Państwa Podziemnego wobec reżimu komunistycznego

Uczeń:

– ocenia stosunek wielkich mocarstw do sprawy polskiej

1. Powojenny podział świata

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Organizacja Narodów Zjednoczonych, Karta Narodów Zjednoczonych

– zna daty: podpisania Karty Narodów Zjednoczonych (VI 1945), konferencji poczdamskiej (VII–VIII 1945)

– identyfikuje postacie: Józefa Stalina, Harry’ego Trumana

– wymienia postanowienia konferencji w Poczdamie

– przedstawia cele ONZ

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: układ dwubiegunowy, procesy norymberskie, Rada Bezpieczeństwa ONZ, Zgromadzenie Ogólne ONZ, sekretarz generalny ONZ, Powszechna deklaracja praw człowieka, strefa okupacyjna

– zna daty: konferencji założycielskiej ONZ (IV 1945), I procesu norymberskiego (XI 1945 – X 1946), uchwalenia Powszechnej deklaracji praw człowieka (1948)

– wskazuje na mapie podział Europy na blok zachodni i wschodni

– przedstawia bilans II wojny światowej dotyczący strat ludności i zniszczeń

– omawia strukturę ONZ i jej działalność w okresie powojennym

– opisuje politykę zwycięskich mocarstw wobec Niemiec

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: plan Marshalla (Europejski Plan Odbudowy), denazyfikacja, demilitaryzacja, dekartelizacja, demokratyzacja

– zna daty: ogłoszenia planu Marshalla (VI 1947)

– identyfikuje postacie: Clementa Attlee, George’a Marshalla

– wskazuje na mapie państwa, które

przyjęły pomoc USA w ramach planu Marshalla

– przedstawia polityczne skutki II wojny światowej

– wyjaśnia przyczyny dominacji USA i ZSRS
w powojennym świecie

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego państwa Europy Wschodniej nie skorzystały

z planu Marshalla

– wyjaśnia, w jaki sposób zrealizowano w Niemczech zasadę czterech D

– porównuje politykę państw zachodnich i ZSRS wobec Niemiec pod okupacją

Uczeń:

– ocenia znaczenie powstania ONZ i NATO

2. Początek zimnej wojny

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: żelazna kurtyna, zimna wojna, mur berliński

– zna daty: proklamowania RFN (IX 1949), powstania NRD (X 1949), budowy muru berlińskiego (1961)

– identyfikuje postać: Harry’ego Trumana

– wskazuje na mapie terytorium RFN i NRD

– wyjaśnia, czym była zimna wojna

– przedstawia przyczyny powstania dwóch państw niemieckich

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: doktryna Trumana, blokada Berlina Zachodniego, NATO

– zna daty: ogłoszenia doktryny Trumana (III 1947), blokady Berlina Zachodniego (VI 1948–V 1949), powstania NATO (1949)

– identyfikuje postać: Konrada Adenauera

– wskazuje na mapie żelazną kurtynę

– przedstawia sposób przejmowania władzy przez komunistów w państwach Europy Środkowo-Wschodniej

– wyjaśnia, w jaki sposób doktryna Trumana miała powstrzymać rosnące wpływy komunistów na świecie

– wskazuje okoliczności powstania NATO

– opisuje okoliczności budowy muru berlińskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Bizonia, powstanie berlińskie

– zna daty: przemówienia W. Churchilla w Fulton (III 1946), powstania Bizonii (1947), powołania Trizonii (1949), powstania berlińskiego (VI 1953)

– wskazuje na mapie podział Niemiec na strefy okupacyjne

– przedstawia proces powstania dwóch państw niemieckich

Uczeń:

– identyfikuje postać Waltera Ulbrichta

– wyjaśnia genezę blokady Berlina Zachodniego

– podaje przyczyny wybuchu powstania berlińskiego

– omawia różnice między państwami niemieckimi

Uczeń:

– ocenia politykę ZSRS wobec państw Europy Środkowo-Wschodniej

– ocenia politykę państw okupacyjnych wobec Niemiec

TSW – Historia muru berlińskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: mur berliński

– zna daty: rozpoczęcia budowy muru berlińskiego (VIII 1961), zburzenia muru berlińskiego (XI 1989), zjednoczenia Niemiec (1990)

– wymienia przyczyny zbudowania muru berlińskiego

– omawia okoliczności upadku muru berlińskiego

Uczeń:

– identyfikuje postać: Helmuta Kohla

– wyjaśnia, jaką rolę w propagandzie komunistycznej odgrywał mur berliński

– wyjaśnia, dlaczego ludzie uciekali do Berlina Zachodniego

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Johna Fitzgeralda Kennedy’ego, Ronalda Reagana

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Checkpoint Charlie

– zna daty: śmierci pierwszej ofiary (VIII 1961) przy próbie przekroczenia muru berlińskiego, wydarzeń przy Checkpoint Charlie (1961)

– opisuje, jak budowano mur berliński

– wyjaśnia, w jaki sposób opinia międzynarodowa zareagowała na budowę muru berlińskiego

Uczeń:

– ocenia znaczenie, jakie dla podzielonego Berlina miały wizyty prezydentów USA J.F. Kennedy’ego i R. Reagana

3. Za żelazną kurtyną

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kraje demokracji ludowej, powstanie węgierskie

– zna datę: wybuchu powstania węgierskiego (X 1956)

– omawia cechy charakterystyczne państw demokracji ludowej

– wymienia przyczyny i skutki powstania węgierskiego w 1956 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: odwilż, tajny referat Chruszczowa, destalinizacja, Układ Warszawski

– zna daty: śmierci J. Stalina (5 III 1953 r.), powstania Układu Warszawskiego (1955), XX Zjazdu KPZR (II 1956)

– identyfikuje postać: Nikity Chruszczowa

– wyjaśnia znaczenie śmierci Stalina dla przemian w ZSRS i krajach demokracji ludowej

– omawia przejawy odwilży w ZSRS

– przedstawia najważniejsze tezy referatu N. Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR i konsekwencje wygłoszenia tego przemówienia

– omawia okoliczności powstania i znaczenie Układu Warszawskiego

– wymienia przejawy odprężenia w relacjach międzynarodowych w latach 1953–1960

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG)

– zna daty: powstania RWPG (1949), wkroczenia Armii Czerwonej na Węgry (XI 1956), końca okresu odprężenia między Wschodem a Zachodem (1960)

– identyfikuje postacie: Josipa Broza-Tity, Ławrientija Berii, Imre Nagya

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do konfliktu między

ZSRS a komunistycznymi władzami Jugosławii

– charakteryzuje sposób sprawowania władzy
i prowadzoną politykę przez N. Chruszczowa

– przedstawia przebieg powstania węgierskiego z 1956 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: żdanowszczyzna, Kominform

– zna daty: powstania Kominformu (IX 1947),

– identyfikuje postać: Andrieja Żdanowa

– charakteryzuje i porównuje sytuację społeczno-polityczną w ZSRS po zakończeniu II wojny światowej
i po śmierci Stalina

Uczeń:

-

4. Daleki Wschód po II wojnie

światowej

Uczeń:

– zna datę: wojny w Korei (1950–1953)

– wskazuje na mapie Koreę, Wietnam i Chiny

– wymienia komunistyczne kraje Dalekiego Wschodu

– omawia przyczyny i skutki konfliktów w Azji w czasie zimnej wojny

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wielki Skok, rewolucja kulturalna

– zna daty: wojny domowej w Chinach (1946–1949), początku Wielkiego Skoku (1958), rewolucji kulturalnej (1966–1968)

– identyfikuje postacie: Mao Zedonga, Kim Ir Sena, Ho Szi Mina

– omawia sposoby realizacji i skutki tzw. Wielkiego Skoku w Chinach

– wyjaśnia, w jaki sposób przebiegała rewolucja kulturalna w Chinach

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Kuomintang, reedukacja

– zna daty: powstania Chińskiej Republiki Ludowej (X 1949), proklamowania Republiki Chińskiej (1949), bitwy pod Dien Bien Phu (1954)

– identyfikuje postacie: Czang Kaj-szeka, Douglasa MacArthura

– przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Chinach po II wojnie światowej

– opisuje skutki polityki gospodarczej i kulturalnej Mao Zedonga

– opisuje proces dekolonizacji Indochin

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Czerwona Gwardia (hunwejbini), Czerwona książeczka

– zna daty: rozejmu w Panmundżonie (1953)

– opisuje komunistyczne reżimy w Chinach i Korei Północnej,

szczególnie uwzględniając stosunek władzy do jednostki

– przedstawia rywalizację USA i ZSRS podczas wojny w Korei

Uczeń:

– ocenia następstwa procesu dekolonizacji

5. Rozpad systemu kolonialnego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: dekolonizacja, Trzeci Świat

– wskazuje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: metoda tzw. biernego oporu, Rok Afryki

– zna datę: Roku Afryki (1960)

– identyfikuje postać: Mahatmy Gandhiego

– przedstawia skutki rozpadu brytyjskiego imperium kolonialnego w Indiach

– charakteryzuje problemy państw Trzeciego Świata po uzyskaniu niepodległości

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Indyjski Kongres Narodowy, Liga Muzułmańska, Organizacja Jedności Afrykańskiej (OJA), Ruch Państw Niezrzeszonych, neokolonializm

– zna daty: powstania Indii i Pakistanu (1947), konferencji w Bandungu (1955)

– wyjaśnia, jaką rolę w procesie dekolonizacji Indii odegrał Indyjski Kongres Narodowy

– podaje przyczyny konfliktu indyjsko-pakistańskiego

Uczeń:

– zna daty: wojny w Algierii (1954–1962), wojny w Biafrze (1967)

– identyfikuje postać: Charles’a de Gaulle’a

– charakteryzuje konflikty zbrojne w Afryce w dobie dekolonizacji i po 1960 r.

Uczeń:

– przedstawia najważniejsze skutki polityczne i gospodarcze procesu dekolonizacji

– ocenia rolę Mahatmy Gandhiego w procesie dekolonizacji Indii

6. Konflikt na Bliskim Wschodzie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Bliski Wschód, konflikt żydowsko-palestyński

– omawia charakter konfliktu bliskowschodniego

 Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: syjonizm, wojna sześciodniowa, wojna Jom Kippur, Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP)

– zna daty: powstania Izraela (1948), wojny sześciodniowej (1967), wojny Jom Kippur (1973), I wojny w Zatoce Perskiej (1990)

– identyfikuje postacie: Dawida Ben Guriona, Jasira Arafata

– wskazuje na mapie rejon Bliskiego Wschodu i Zatoki Perskiej

– przedstawia okoliczności, w jakich powstało państwo Izrael

– wymienia przyczyny i skutki konfliktów izraelsko-arabskich

– omawia konflikt w rejonie Zatoki Perskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: intifada, Autonomia Palestyńska, operacja „Pustynna burza”

– zna daty: wydania deklaracji Balfoura (1917), wojny o niepodległość Izraela (1948–1949), wojny izraelsko-egipskiej (X 1956), porozumienia w Camp David (1978), wybuchu intifady (1987), porozumienia z Oslo (1993)

– identyfikuje postacie: Ruhollaha Chomeiniego, Saddama Husajna

– omawia proces powstawania państwa Izrael i jego funkcjonowanie w pierwszych latach niepodległości

– przedstawia przyczyny i skutki rewolucji islamskiej w Iranie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kibuc, szyici, zamach w Monachium

– zna daty: rezolucji ONZ o podziale Palestyny (1947), nacjonalizacji Kanału Sueskiego (1956), zamachu w Monachium (1972)

– identyfikuje postacie: Gamala Abdela Nasera, Menachema Begina

– charakteryzuje i ocenia zjawisko terroryzmu palestyńskiego

Uczeń:

– ocenia rolę światowych mocarstw w konflikcie bliskowschodnim

7. Zimna wojna i wyścig zbrojeń

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:

praska wiosna, wyścig zbrojeń

– zna datę: praskiej wiosny (1968)

– identyfikuje postać: Fidela Castro

– omawia przyczyny i skutki praskiej wiosny

– wyjaśnia, na czym polegała rywalizacja między USA i ZSRS w dziedzinach: wojskowości i podboju kosmosu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: kryzys kubański, lądowanie w Zatoce Świń, odprężenie

– zna daty: desantu w Zatoce Świń (1961), ogłoszenia blokady morskiej Kuby (X 1962), wojny w Wietnamie (1957–1975), interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji (20/21 VIII 1968)

– identyfikuje postacie: Nikity Chruszczowa, Johna F. Kennedy’ego, Richarda Nixona, Leonida Breżniewa, Alexandra Dubčeka

– przedstawia przyczyny i skutki konfliktu kubańskiego

– przedstawia przyczyny i skutki amerykańskiej interwencji w Wietnamie

– wyjaśnia okoliczności interwencji sił Układu Warszawskiego w Czechosłowacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Vietcong, Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Czerwoni Khmerzy

– zna daty: przejęcia władzy na Kubie przez F. Castro (1959), Konferencji Bezpieczeństwa

i Współpracy w Europie (1973–1975), dyktatury Czerwonych Khmerów (1975–1979),

– identyfikuje po-stać Dwighta Eisenhowera

– omawia główne założenia polityki zagranicznej ZSRS
i USA w latach 60. i 70. XX w.

– przedstawia skutki rządów Czerwonych Khmerów w Kambodży

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: „gorąca linia” między Moskwą
i Waszyngtonem

– zna daty: umieszczenia pierwszego sztucznego satelity w kosmosie (1947), wysłania pierwszego człowieka w kosmos (1961), lądowania na Księżycu (1969),

– identyfikuje postacie: Pol Pota, Jurija Gagarina, Neila Armstronga

Uczeń:

– omawia wpływy ZSRS na świecie i ocenia ich polityczne konsekwencje

8. Droga ku wspólnej Europie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: traktaty rzymskie, Unia Europejska, euro

– zna daty: powstania EWWiS (1952), podpisania traktatów rzymskich (1957), powstania Unii Europejskiej (1993)

– identyfikuje po-stać: Roberta Schumana

– wskazuje na mapie państwa założycielskie

EWG

– podaje przyczyny integracji europejskiej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom), Komisja Europejska,
Parlament Europejski, układz Schengen, traktat z Maasticht

– zna daty: podpisania układu w Schengen (1985), zawarcia traktatu w Maastricht (1992)

– identyfikuje postacie: Konrada Adenauera, Alcida De Gasperiego

– wskazuje na mapie państwa należące do UE

– wymienia zjawiska, które wpłynęły na umocnienie się demokracji w Europie Zachodniej po II wojnie

– przedstawia etapy tworzenia Unii Europejskiej

Uczeń:

 – wyjaśnia znaczenie terminów: plan Schumana, Rada Europejska

– zna daty: ogłoszenia planu Schumana (1950), powstania Komisji Wspólnot

Europejskich (1967)

– wskazuje na mapie etapy rozszerzania EWG

– omawia wpływ integracji europejskiej na rozwój gospodarczy i demokratyzację państw Europy Zachodniej

– porównuje sytuację gospodarczą państw Europy Zachodniej i Wschodniej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

– zna daty: rewolucji goździków (1974), końca dyktatury F. Franco w Hiszpanii (1975)

– identyfikuje postacie: Antonia de Oliveiry Salazara, króla Juana Carlosa

– wyjaśnia, w jaki sposób doszło do demokratycznych

przemian w krajach Europy

Zachodniej i 

Południowej

Uczeń:

– ocenia gospodarcze i polityczne skutki integracji europejskiej

9. Przemiany społeczne i kulturowe

w drugiej połowie XX w.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: rewolucja obyczajowa

– omawia cechy charakterystyczne rewolucji obyczajowej i jej skutki

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ruch kontestatorski, hipisi, pacyfizm, feminizm, segregacja rasowa

– zna daty: obrad Soboru Watykańskiego II (1962–1965), zniesienia segregacji rasowej w USA (1964)

– identyfikuje postacie: Martina Luthera Kinga, Jana XXIII, Pawła VI

– przedstawia przyczyny przemian społecznych i kulturowych w drugiej połowie XX w.

– wymienia hasła ruchów kontestatorskich

– przedstawia cele buntów studenckich w krajach zachodnich w latach 60.

– wyjaśnia, na czym polegała walka z segregacją rasową w USA

– wymienia skutki obrad Soboru Watykańskiego II

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja seksualna, kontrkultura, Greenpeace, Woodstock, terroryzm polityczny

– zna daty: buntów studenckich we Francji (1968), festiwalu w Woodstock (1969), marszu w Waszyngtonie (1963)

– wymienia przykłady zespołów rockowych, które miały wpływ na kształtowanie się kultury młodzieżowej lat 60. i 70.

– omawia cechy charakterystyczne ruchów kontestatorskich

– prezentuje poglądy ruchów feministycznych w XX w.

– omawia przyczyny, przejawy i skutki buntów studenckich

– opisuje walkę o równouprawnienie w USA

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Frakcja Czerwonej Armii, Czerwone Brygady

– identyfikuje postacie: Adreasa

Baadera, Alda Moro

– podaje przykłady wybitnych osobowości ruchów kontestatorskich

– omawia genezę, przejawy i skutki terroryzmu politycznego

Uczeń:

– ocenia skutki społeczne, kulturalne i polityczne przemian obyczajowych lat 60. XX w.

– ocenia znaczenie reform Soboru Watykańskiego II

1. Początki władzy komunistów
w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Ziemie Odzyskane, referendum ludowe

– zna daty: referendum ludowego (30 VI 1946), pierwszych powojennych wyborów parlamentarnych (I 1947)

– identyfikuje postacie: Stanisława Mikołajczyka, Bolesława Bieruta,  Władysława Gomułki

– wskazuje na mapie granice Polski po II wojnie światowej

– przedstawia etapy przejmowania władzy w Polsce przez komunistów

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: linia Curzona, repatrianci, akcja „Wisła”, Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL), „cuda nad urną”, demokracja ludowa

– zna daty: pogromu kieleckiego (1946), akcji „Wisła”(1947)

– identyfikuje postać: Józefa Cyrankiewicza

– wskazuje na mapie kierunki powojennych przesiedleń ludności na ziemiach polskich

– omawia zmiany terytorium Polski po II wojnie światowej w odniesieniu do granic z 1939 r.

– przedstawia przyczyny i skutki migracji ludności na ziemiach polskich po II wojnie światowej

– omawia przyczyny i skutki akcji „Wisła”

– przedstawia okoliczności i skutki przeprowadzenia referendum ludowego

– opisuje metody, dzięki którym komuniści zdobyli władzę w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: partie koncesjonowane, Urząd Bezpieczeństwa (UB), Milicja Obywatelska (MO), cenzura prewencyjna

– zna daty: polsko-sowieckiego układu granicznego (VIII 1945), uchwalenia „małej konstytucji” (II 1947), uznania nienaruszalności polskiej granicy zachodniej przez NRD (1950) i RFN (1970)

– charakteryzuje międzynarodowe uwarunkowania ukształtowania polskiej granicy państwowej
po II wojnie światowej

– przedstawia stosunek polskich partii politycznych do referendum ludowego

– podaje przejawy zależności powojennej Polski od ZSRS

Uczeń:

– identyfikuje postacie: Karola Świerczewskiego, Augusta Hlonda

– przedstawia proces odbudowy ośrodków uniwersyteckich w powojennej Polsce

– przedstawia różne postawy społeczeństwa polskiego wobec nowej władzy oraz ich uwarunkowania polityczne, społeczne i ekonomiczne

Uczeń:

– ocenia postawy Polaków wobec nowego reżimu

TSW – Jak Polacy zajmowali Ziemie Odzyskane?

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Ziemie Odzyskane

– zna datę: początku napływu osadników na Ziemie Odzyskane (1945)

– wymienia, skąd pochodzili osadnicy, którzy znaleźli się na Ziemiach Odzyskanych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: szabrownictwo

– zna datę: akcji „Wisła” (1947)

– omawia proces przejmowania kontroli nad Ziemiami Odzyskanymi przez Polaków

– omawia przyczyny napływu osadników na Ziemie Odzyskane

– przedstawia postawy Polaków, którzy znaleźli się na Ziemiach Odzyskanych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Ministerstwo Ziem Odzyskanych

– zna datę: utworzenia dywizji rolniczo-gospodarczej do przejmowania Ziem Odzyskanych (1945)

– identyfikuje postać: Władysława Gomułki

– wyjaśnia, w jaki sposób propaganda komunistyczna upowszechniała ideę Ziem Odzyskanych

– wyjaśnia, jak władze polskie traktowały Niemców zamieszkujących Ziemie Odzyskane

Uczeń:

– identyfikuje postać: Augusta Hlonda

– przedstawia rolę Kościoła katolickiego w integracji Ziem Odzyskanych z Polską

– wymienia przykłady filmowych adaptacji losów Ziem Odzyskanych i ich mieszkańców

Uczeń:

– ocenia politykę władz komunistycznych wobec Ziem Odzyskanych

2. Opór społeczny wobec komunizmu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: żołnierze niezłomni (wyklęci)

– identyfikuje postacie: Danuty Siedzikówny ps. Inka, Witolda Pileckiego

– wymienia przykłady represji stosowanych wobec antykomunistycznego ruchu oporu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: podziemie niepodległościowe, Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN)

– zna daty: powołania WiN (IX 1945), wykonania wyroków śmierci na Witoldzie Pileckim (1948), Danucie Siedzikównie ps. Inka (1948) i  Emilu Fieldorfie ps. Nil (1953)

– identyfikuje postacie: Jana Rodowicza ps. Anoda, Emila Fieldorfa ps. Nil, Jana Nowaka-Jeziorańskiego

– wyjaśnia, jakie cele przyświecały organizacjom podziemia niepodległościowego

– przedstawia metody działania organizacji podziemia niepodległościowego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP), Urząd Bezpieczeństwa (UB), Radio Wolna Europa

– zna daty: wykonania wyroków śmierci na Zygmuncie Szendzielarzu ps. Łupaszka (1948), ucieczki Józefa Światły na Zachód (1953), rozbicia ostatniego zgrupowania podziemia antykomunistycznego (1963)

– identyfikuje postacie: Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszka, Józefa Światły

– omawia sposób funkcjonowania komunistcznego aparatu terroru

– wyjaśnia, jakie cele chciały osiągnąć władze komunistyczne poprzez stosowanie terroru wobec swoich przeciwników

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Narodowe Zjednoczenie Wojskowe

– zna daty: powstania Radia Wolna Europa (1949) i jej rozgłośni polskiej (1951),  procesu

IV Zarządu Głównego WiN (1950), wykonania wyroków na członków IV Zarządu Głównego WiN (1951)

– identyfikuje postacie: Mariana Bernaciaka ps. Orlik, Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora, Franciszka Jaskulskiego ps. Zagończyk, Józefa Franczaka ps. Lalek

– przedstawia okoliczności, w jakich ujawniono kulisy działalności komunistycznych służb bezpieczeństwa

Uczeń:

– ocenia postawy działaczy podziemia niepodległościowego i żołnierzy niezłomnych

3. Powojenna odbudowa

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu

– zna datę: wydania dekretu o reformie rolnej (IX 1944)

– omawia założenia i skutki realizacji dekretów o reformie rolnej i nacjonalizacji przemysłu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: bitwa o handel, plan trzyletni

– zna daty: ustawy o nacjonalizacji (I 1946), tzw. bitwy o handel (1947), planu trzyletniego (1947–1949)

– przedstawia bilans polskich strat wojennych w gospodarce

– opisuje zniszczenia wojenne Polski

– wyjaśnia, na czym polegała bitwa o handel i jakie były jej skutki

– podaje założenia planu trzyletniego i efekt jego realizacji

 Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: UNRRA, Centralny Urząd Planowania

– przedstawia proces zagospodarowywania Ziem Odzyskanych

– przedstawia straty dóbr kulturalnych w Polsce

– określa społeczne i polityczne konsekwencje wprowadzenia dekretów o reformie rolnej oraz nacjonalizacji przemysłu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Ministerstwo Ziem Odzyskanych

– zna datę: powołania Ministerstwa Ziem Odzyskanych (1945)

– wyjaśnia, jak nowi mieszkańcy traktowali Ziemie Odzyskane

– omawia przebieg odbudowy Warszawy

Uczeń:

– ocenia skutki społeczne reform gospodarczych i gospodarki planowej

4. Polska
w czasach stalinizmu

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR), Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)

– zna datę: przyjęcia konstytucji PRL (22 VII 1952)

– identyfikuje postacie: Władysława Gomułki, Bolesława Bieruta

– podaje główne cechy ustroju politycznego Polski
w okresie stalinowskim

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: system monopartyjny, system centralnego sterowania, plan sześcioletni, kolektywizacja, stalinizm, socrealizm

– zna daty: powstania PZPR (XII 1948), planu sześcioletniego (1950–1955)

– identyfikuje postać: Stefana Wyszyńskiego

– podaje założenia planu sześcioletniego

– omawia przyczyny i skutki kolektywizacji w Polsce

– wskazuje cechy charakterystyczne  socrealizmu w kulturze polskiej

– przedstawia założenia konstytucji PRL z 1952 r.

– przytacza przykłady terroru w czasach stalinowskich

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, „wyścig pracy”, Państwowe Gospodarstwa Rolne, kułak, Związek Młodzieży Polskiej (ZMP)

– zna datę: internowania S. Wyszyńskiego (1953–1956)

– identyfikuje postacie: Jakuba Bermana, Hilarego Minca

– przedstawia okoliczności powstania PZPR

– przedstawia konsekwencje społeczne i ekonomiczne planu sześcioletniego

– wymienia przykłady świadczące o stalinizacji Polski

– omawia cele propagandy komunistycznej w czasach stalinizmu

Uczeń:

– zna datę: podpisania porozumienia między rządem a Episkopatem (1950)

– identyfikuje postacie: Konstantego Rokossowskiego, Czesława Kaczmarka

– wyjaśnia, dlaczego w Wojsku Polskim nadal występowały silne wpływy sowieckie

– opisuje system represji władz komunistycznych wobec Kościoła

Uczeń:

 – ocenia metody sprawowania władzy w Polsce na początku lat 50.

– ocenia kult jednostki w Polsce w okresie stalinizmu

5. Polski Październik

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: poznański Czerwiec

– zna datę: polskiego Października (X 1956)

– identyfikuje postać: Władysława Gomułki

– wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń poznańskiego Czerwca i polskiego Października
w 1956 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „polska droga do socjalizmu”, Służba Bezpieczeństwa (SB), odwilż październikowa

– zna daty: wydarzeń poznańskich (28–30 VI 1956), wyboru W. Gomułki na I sekretarza KC PZPR (X 1956),

– identyfikuje postać: Józefa Cyrankiewicza

– omawia przejawy odwilży październikowej w Polsce

– przedstawia przebieg wydarzeń poznańskiego Czerwca i polskiego Października w 1956 r.

– prezentuje okoliczności dojścia Władysława Gomułki do władzy

– charakteryzuje zakończenia okresu odwilży w Polsce w kontekście ograniczenia wolności słowa

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: puławianie, natolińczycy

– zna daty: śmierci J. Stalina (5 III 1953),

obrad VIII Plenum KC PZPR (X 1956), końca odwilży w Polsce (1957)

– identyfikuje postać: Edwarda Ochaba

– wyjaśnia okoliczności zwołania VIII Plenum KC PZPR

– omawia proces odwilży po dojściu W. Gomułki do władzy

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Ministerstwo Spraw

Wewnętrznych (MSW), „Po Prostu”

– identyfikuje postacie: Adama Ważyka, Romana Strzałkowskiego

– wyjaśnia, w jaki sposób Poemat dla dorosłych i publikacje w „Po Prostu” odzwierciedlały nastroje niezadowolenia społecznego w latach 50. XX w.

– prezentuje poglądy natolińczyków i puławian

Uczeń:

– ocenia postawy

Józefa Cyrankiewicza i Władysława Gomułki wobec wydarzeń poznańskich

6. PRL w latach 1956–1970

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: obchody Tysiąclecia Chrztu Polski, Marzec ’68, Grudzień ’70

– zna daty: obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1966), wydarzeń marcowych (III 1968)

– identyfikuje postać: Władysława Gomułki

– wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń z marca 1968 r. i grudnia 1970 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: mała stabilizacja

– zna daty: układu PRL–RFN (7 XII 1970), wydarzeń grudniowych na Wybrzeżu (14–21 XII 1970)

– identyfikuje postacie: Willy’ego Brandta, Stefana Wyszyńskiego, Edwarda Gierka

– charakteryzuje okres rządów W. Gomułki, w tym politykę zagraniczną PRL

– przedstawia przebieg obchodów milenijnych

– przedstawia przebieg wydarzeń marcowych 1968 r.

– opisuje przebieg wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: peregrynacja, rewizjoniści, dogmatycy, List 34

– zna daty: listu episkopatu polskiego do episkopatu niemieckiego (1965), opublikowania Listu 34 (1964), zdjęcia „Dziadów” z afisza w teatrze Narodowym (I 1968), ogłoszenia podwyżek cen żywności (12 XII 1970)

– identyfikuje postacie: Andrzeja Wajdy, Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Adama Michnika, Henryka Szlajfera

– charakteryzuje przyczyny i narastanie konfliktu władz z Kościołem katolickim

– opisuje narodziny i działalność opozycji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: polska szkoła filmowa, „Polityka”, „komandosi”, Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej

(ZOMO)

– identyfikuje postacie: Antoniego Słonimskiego, Zbigniewa Cybulskiego, Tadeusza Różewicza, Andrzeja Munka, Wojciecha Jerzego Hasa

– omawia stosunek władz PRL do inteligencji

– wyjaśnia przyczyny i skutki kampanii antysemickiej w Polsce w 1968 r.

Uczeń:

– ocenia zachowanie władz PRL w obliczu wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r.

– ocenia rolę Kościoła katolickiego i środowisk studenckich w kształtowaniu opozycji  wobec władz PRL

7. Polska w latach 70. XX wieku

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: „druga Polska”

– identyfikuje postać: Edwarda Gierka

– wymienia cechy charakterystyczne rządów E. Gierka

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: „propaganda sukcesu”

– zna datę: nowelizacji konstytucji PRL (1976)

– omawia wpływ zagranicznych kredytów na rozwój przemysłu ciężkiego i górnictwa

– przedstawia zmiany w życiu codziennym Polaków za czasów rządów E. Gierka

– wyjaśnia, na czym polegała propaganda sukcesu w czasie rządów E. Gierka

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ukryte bezrobocie,  kino moralnego niepokoju

– identyfikuje postacie: Andrzeja Wajdy, Krzysztofa

Zanussiego

– wyjaśnia, dlaczego polityka gospodarcza E. Gierka zakończyła się niepowodzeniem

– przedstawia okoliczności i skutki nowelizacji konstytucji w 1976 r.

Uczeń:

– identyfikuje postać: Piotra Jaroszewicza

– przedstawia wpływ kina moralnego niepokoju na kształtowanie postaw Polaków

Uczeń:

– ocenia okres rządów Edwarda Gierka

1. Początki opozycji demokratycznej w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Czerwiec ’76

– zna daty: wydarzeń czerwcowych (VI 1976), wyboru Karola Wojtyły na papieża (16 X 1978)

– identyfikuje postacie: Edwarda Gierka, Jana Pawła II

– przedstawia okoliczności narodzin opozycji demokratycznej w Polsce

– wyjaśnia wpływ wyboru Karola Wojtyły na papieża

na sytuację w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: spekulacja, Komitet Obrony Robotników (KOR), tajny współpracownik (TW)

– zna daty: powstania KOR (IX 1976), I pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (VI 1979)

– identyfikuje postacie: Jacka Kuronia, Adama Michnika, Antoniego Macierewicza, Stanisława Pyjasa

– opisuje genezę, przebieg i skutki wydarzeń czerwcowych w 1976 r.

– określa cele i opisuje działalność KOR-u

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: ciche podwyżki, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), drugi obieg, Konfederacja Polski Niepodległej KPN

– zna daty: powstania ROPCiO (1977), utworzenia KPN (1979)

– identyfikuje postacie: Zbigniewa i Zofii Romaszewskich, Leszka Moczulskiego, Anny Walentynowicz

– wyjaśnia, dlaczego władze komunistyczne w mniejszym stopniu niż dotąd represjonowały ugrupowania opozycyjne

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wolne Związki Zawodowe (WZZ), Ruch Młodej Polski (RMP)

– zna datę: założenia WZZ (1978)

– identyfikuje postacie: Stanisława Barańczaka, Andrzeja Gwiazdy, Krzysztofa Wyszkowskiego,

Bogdana Borusewicza

– charakteryzuje rozwój organizacji opozycyjnych w latach 70. XX w.

2. Powstanie „Solidarności”

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: wydarzenia sierpniowe, NSZZ „Solidarność”

– zna datę: strajków sierpniowych (VIII 1980)

– identyfikuje postać: Lecha Wałęsy

– przedstawia przyczyny i skutki strajków sierpniowych w 1980 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: strajk okupacyjny, strajk solidarnościowy, 21 postulatów, porozumienia sierpniowe

– zna daty: porozumień sierpniowych (31 VIII 1980), powstania NSZZ „Solidarność” (IX 1980)

– identyfikuje postacie: Anny Walentynowicz, Stanisława Kani, Wojciecha Jaruzelskiego

– omawia przebieg wydarzeń sierpniowych

– wyjaśnia, w jaki sposób władze komunistyczne w Polsce przygotowywały się do konfrontacji siłowej z opozycją

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), karnawał „Solidarności”

– zna daty: przejęcia władzy przez W. Jaruzelskiego (1981), I zjazdu NSZZ „Solidarność” (IX–X 1981) porozumień szczecińskich (VIII 1980), porozumień jastrzębskich (IX 1980)

– identyfikuje postacie: Bogdana Borusewicza, Andrzeja Gwiazdy, Mieczysława Jagielskiego

– omawia działalność NSZZ „Solidarność” w okresie tzw. karnawału „Solidarności”

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: kryzys bydgoski

– zna daty: zamachu na Jana Pawła II (V 1981), kryzysu bydgoskiego (III 1981)

– identyfikuje postacie: Ryszarda Kuklińskiego, Jimmy’ego Cartera

– przedstawia reakcję ZSRS na wydarzenia w Polsce w 1980 r.

3. Stan wojenny i schyłek PRL

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: stan wojenny

– zna daty: wprowadzenia stanu wojennego (12/13 XII 1981), zniesienia stanu wojennego (22 VII 1983)

– identyfikuje postacie: Wojciecha Jaruzelskiego, Lecha Wałęsy

– przedstawia okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w Polsce

– wskazuje wydarzenia, które doprowadziły do upadku komunizmu w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON), ZOMO, internowanie

– zna daty: pacyfikacji kopalni Wujek (16 XII 1981), przyznania Pokojowej Nagrody Nobla L. Wałęsie (1983)

– identyfikuje postać: Jerzego Popiełuszki

– charakteryzuje przebieg stanu wojennego w Polsce

– przedstawia reakcję społeczeństwa na stan wojenny

– omawia okoliczności zniesienia stanu wojennego w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ)

– zna daty: zawieszenia stanu wojennego (XII 1982), powstania OPZZ (1984), zamordowania ks. J. Popiełuszki (1984)

– identyfikuje postacie: Grzegorza Przemyka, Zbigniewa Bujaka,

Władysława Frasyniuka, Bogdana Lisa

– przedstawia reakcję świata na sytuację w Polsce w okresie stanu wojennego

– charakteryzuje sytuację PRL po zniesieniu stanu wojennego

Uczeń:

– zna daty: zamordowania G. Przemyka (1983)

– identyfikuje postać: Kornela Morawieckiego

– charakteryzuje opozycję antykomunistyczną w Polsce w latach 80. XX w.

Uczeń:

– ocenia postawy społeczeństwa wobec stanu wojennego

TSW – Jak Pomarańczowa Alternatywa

walczyła z komunizmem?

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Pomarańczowa Alternatywa

– zna datę: szczytu aktywności ulicznej Pomarańczowej Alternatywy (1988)

Uczeń:

– zna daty: pierwszych akcji ulicznych Pomarańczowej Alternatywy (1981), końca działalności Pomarańczowej Alternatywy (1990)

– identyfikuje postać: Waldemara Fydrycha

– wyjaśnia, jakie idee przyświecały Pomarańczowej Alternatywie

– wymienia przykłady akcji Pomarańczowej Alternatywy

Uczeń:

– identyfikuje postać: Krzysztofa Skiby

– przedstawia okoliczności powstania Pomarańczowej Alternatywy

– przedstawia stosunek Polaków do akcji podejmowanych przez działaczy Pomarańczowej Alternatywy

Uczeń:

– wyjaśnia, jak władze reagowały na akcje Pomarańczowej Alternatywy

– omawia działalność Pomarańczowej Alternatyw po Okrągłym Stole

Uczeń:

– ocenia wpływ Pomarańczowej Alternatywy na kształtowanie postaw antykomunistycznych i obalenie komunizmu

4. Rozpad bloku wschodniego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: pierestrojka, Jesień Ludów

– identyfikuje postacie: Ronalda Reagana, Michaiła Gorbaczowa

– przedstawia rolę Michaiła Gorbaczowa w upadku komunizmu w państwach bloku wschodniego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: głasnost, uskorienie, aksamitna rewolucja, Wspólnota Niepodległych Państw (WNP)

– zna daty: obalenia komunizmu w Polsce, Bułgarii,  Rumunii i na Węgrzech (1989-1990), rozpadu ZSRS (1990), zjednoczenia Niemiec (1990), rozwiązania ZSRS (XII 1991)

– identyfikuje postacie: Václava Havla, Borysa Jelcyna

– przedstawia przejawy kryzysu ZSRS w latach 80. XX w.

– wymienia próby reform w ZSRS i określa ich skutki polityczne

– wyjaśnia okoliczności rozpadu ZSRS

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: mudżahedini, dżihad, efekt domina, Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE), komitety helsińskie, Karta 77

– zna daty: interwencji zbrojnej ZSRS w Afganistanie (1979–1989), przejęcia władzy przez M. Gorbaczowa (1985), katastrofy w Czarnobylu (1986), ogłoszenia niepodległości przez Litwę (1990)

– identyfikuje postać: Nicolae Ceauşescu

– charakteryzuje politykę R. Reagana i jej wpływ na zmianę sytuacji międzynarodowej

– charakteryzuje wydarzenia Jesieni Ludów w państwach bloku wschodniego

– omawia proces rozpadu ZSRS, uwzględniając powstanie niepodległych państw w Europie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: „imperium zła”, pucz Janajewa

– zna daty: puczu Janajewa (1991), rozwiązania RWPG i Układu Warszawskiego (1991)

– identyfikuje postać: Giennadija Janajewa

– wyjaśnia, jakie były przyczyny rozwiązania RWPG

i Układu Warszawskiego

– wyjaśnia znaczenie katastrofy w Czarnobylu dla Europy i ZSRS

Uczeń:

– ocenia rolę M. Gorbaczowa i R. Reagana w zmianie układu sił w polityce międzynarodowej

5. Początek III Rzeczypospolitej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: obrady Okrągłego Stołu, wybory czerwcowe

– zna daty: obrad Okrągłego Stołu (II–IV 1989), wyborów czerwcowych (4 VI 1989)

– identyfikuje postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego

– wskazuje wydarzenia, które doprowadziły do upadku komunizmu w Polsce

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), sejm kontraktowy, hiperinflacja

– zna daty: wyboru W. Jaruzelskiego na prezydenta (VII 1989), powołania rządu T. Mazowieckiego (12 IX 1989)

– identyfikuje postacie: Tadeusza Mazowieckiego, Bronisława Geremka, Jarosława Kaczyńskiego

– podaje postanowienia i skutki obrad Okrągłego Stołu

– prezentuje następstwa wyborów czerwcowych

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Urząd Ochrony Państwa (UOP), weryfikacja

– zna daty: ponownego zalegalizowania NSZZ „Solidarność” (IV 1989), przyjęcia nazwy Rzeczpospolita

Polska (29 XII 1989)

– identyfikuje postacie: Czesława Kiszczaka, Leszka Balcerowicza, Krzysztofa Skubiszewskiego

– omawia okoliczności zwołania Okrągłego Stołu

– przedstawia reformy rządu T. Mazowieckiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu „gruba linia”/„gruba kreska” i problem z jego rozumieniem

– zna datę: debaty Miodowicz–Wałęsa (XI 1988)

– identyfikuje postacie: Alfreda Miodowicza, Mieczysława Rakowskiego

Uczeń:

– ocenia znaczenie obrad Okrągłego Stołu dla przemian politycznych w Polsce

1. Europa po rozpadzie ZSRS

Uczeń:

– zna datę: wejścia Polski, Czech i Węgier do NATO (1999)

– identyfikuje postać: Władimira

Putina

– wyjaśnia okoliczności wstąpienia Polski, Czech i Węgier do NATO

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Wspólnota Niepodległych Państw (WNP)

– zna daty: powstania Wspólnoty Niepodległych Państw (1991), pomarańczowej rewolucji (2004), rozpadu Jugosławii (1991–1992)

– identyfikuje postacie: Billa Clintona, Borysa Jelcyna

– charakteryzuje rządy W. Putina w Rosji

– wymienia problemy, z jakimi spotkały się podczas transformacji ustrojowej kraje postsowieckie

– prezentuje skutki rozpadu Jugosławii

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Euromajdan, rewolucja róż

– zna daty: wojny w Jugosławii (1991–1995), ludobójstwa w Srebrenicy (1995),  porozumienia w Dayton (XI 1995), rewolucji róż (2004), Euromajdanu (2013/2014)

– identyfikuje postacie: Aleksandra Łukaszenki, Wiktora

Janukowycza, Wiktora Juszczenki, Micheila Saakaszwilego

– omawia proces demokratyzacji Ukrainy i Gruzji

– przedstawia przyczyny i skutki wojen w byłej Jugosławii i Czeczenii

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: oligarchia

– zna daty: I wojny czeczeńskiej (1994–1996), II wojny czeczeńskiej (1999–2009), wojny o Osetię Południową (2008)

– identyfikuje postacie: Dżochara

Dudajewa, Ramzana Kadyrowa

– charakteryzuje sytuację polityczną na Kaukazie i w Naddniestrzu

Uczeń:

– ocenia rolę W. Putina w przywróceniu Rosji roli mocarstwa

TSW – Terroryzm w walce o niepodległość

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: terroryzm

– wyjaśnia przyczyny narodzin terroryzmu czeczeńskiego

Uczeń:

– zna datę: zamachu na szkołę w Biesłanie (2004)

– wymienia przykłady zamachów terrorystycznych organizowanych przez bojowników czeczeńskich

– omawia skutki społeczne i polityczne zamachów bojowników czeczeńskich

Uczeń:

– zna datę: zamachu w teatrze na Dubrowce (2002)

– identyfikuje postać: Szamila Basajewa

– opisuje przebieg zamachu na teatr na Dubrowce

– przedstawia przyczyny, przebieg i skutki zamachu na szkołę w Biesłanie

Uczeń:

– zna datę: pierwszego ataku terrorystycznego w Rosji przeprowadzonego przez bojowników czeczeńskich (1995)

– identyfikuje postać: Wiktora

Czernomyrdina

– omawia przebieg i skutki zamachu na szpital w Budionnowsku

– opisuje działania władz rosyjskich skierowane przeciwko terrorystom czeczeńskim

Uczeń:

– ocenia postawy bojowników czeczeńskich i postawę władz rosyjskich wobec problemu czeczeńskiego

2. Konflikty na świecie po 1989 roku

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Al-Kaida

– zna datę: ataku na World Trade Center (11 IX 2001)

– identyfikuje postać: George’a W. Busha

– wyjaśnia przyczyny i skutki wojny z terroryzmem po 2001 r.

– przedstawia przyczyny dominacji USA we współczesnym świecie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: polityka neokolonializmu, apartheid, Autonomia

Palestyńska

– zna datę: inwazji USA na Irak (2003)

– identyfikuje postacie: Osamy bin Ladena, Saddama Husajna

– wyjaśnia, na czym polega polityka neokolonializmu i jakie niesie za sobą skutki
– przedstawia przyczyny i charakter wojny w Iraku

– omawia zjawisko terroryzmu islamskiego

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: masakra na placu Tiananmen, talibowie, tzw. Państwo Islamskie

– zna daty: porozumienia izraelsko-palestyńskiego w Oslo (1993), masakry na placu Tiananmen (VI 1989), wybuchu wojny w Syrii (2011), aneksji Krymu (2014)

– identyfikuje postacie: Nelsona Mandeli, Jasira Arafata, Icchaka Rabina, Szimona Peresa

– przedstawia rozwój gospodarczy Chin i Japonii w drugiej połowie XX w.

Uczeń:

– zna daty: ludobójstwa w Rwandzie (1994),

wybuchu wojny domowej w Jemenie (2015)

– identyfikuje postać: Baszara al-Asada

– wyjaśnia, dlaczego manifestacja chińskich studentów w 1989 r. zakończyła się niepowodzeniem

– wyjaśnia, jakie są przyczyny współczesnych konfliktów w Afryce

Uczeń:

– ocenia problem terroryzmu

– ocenia wpływ USA na sytuację polityczną współczesnego świata

3. Polska w latach 90. XX wieku

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja

– zna datę: uchwalenia Konstytucji RP (2 IV 1997)

– identyfikuje postacie: Tadeusza Mazowieckiego, Lecha Wałęsy, Aleksandra Kwaśniewskiego, Lecha Kaczyńskiego

– wymienia najistotniejsze przemiany ustrojowe i ekonomiczne III Rzeczypospolitej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: plan Balcerowicza, bezrobocie, pluralizm polityczny

– zna daty: wdrożenia planu Balcerowicza (1990), wyboru L. Wałęsy na prezydenta (XII 1990), pierwszych w pełni demokratycznych wyborów do parlamentu (27 X 1991), wyboru A. Kwaśniewskiego na prezydenta (1995), wyboru L. Kaczyńskiego na prezydenta (2005)

– identyfikuje postacie: Leszka Balcerowicza, Jacka Kuronia, Ryszarda Kaczorowskiego

– omawia założenia, realizację i skutki gospodarcze planu Balcerowicza

– wyjaśnia przyczyny rozpadu obozu solidarnościowego

– wymienia reformy przeprowadzone pod koniec lat 90. XX w.

– omawia podstawy ustrojowe III Rzeczypospolitej w świetle konstytucji z 1997 r.

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: „wojna na górze”

– zna daty: początku „wojny na górze” (1990), uchwalenia małej konstytucji (X 1992), noweli grudniowej (XII 1989), reformy administracyjnej (1997)

– identyfikuje postacie: Jana Krzysztofa Bieleckiego, Jarosława Kaczyńskiego

– omawia koszty społeczne reform gospodarczych

– charakteryzuje scenę polityczną pierwszych lat demokratycznej Polski

– przedstawia proces budowania podstaw prawnych III Rzeczypospolitej

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: popiwek

– zna datę: rozwiązania PZPR (I 1990)

Uczeń:

– ocenia przemiany polityczne i gospodarcze w Polsce po 1989 r.

4. Polska w NATO i EU

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: NATO, Unia Europejska

– zna daty: przyjęcia Polski do NATO (12 III 1999), wejścia Polski do UE (1 V 2004)

– identyfikuje postać: Aleksandra Kwaśniewskiego

– przedstawia przyczyny i skutki przystąpienia Polski do NATO i UE

– wymienia korzyści, jakie przyniosła Polsce integracja z UE oraz wejście do NATO

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: referendum akcesyjne

– zna daty: referendum akcesyjnego (VI 2003), udziału wojsk polskich w wojnie w Afganistanie (2002) i Iraku (2003)

– identyfikuje postacie: Bronisława Geremka, Billa Clintona, Borysa Jelcyna

– wymienia i omawia etapy integracji Polski z UE

– przedstawia postawy Polaków wobec problemu integracji Polski z UE

– omawia konsekwencje członkostwa Polski w NATO

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów:  Trójkąt Weimarski, program „Partnerstwo dla Pokoju”

– zna daty: podpisania Układu europejskiego (XII 1991), powstania Trójkąta Weimarskiego (1991), wyjścia ostatnich wojsk rosyjskich z Polski (1993), podpisania protokołu akcesyjnego Polski do Paktu Północnoatlantyckiego (1997), podpisania Traktatu nicejskiego (2000)

– identyfikuje postać: Włodzimierza Cimoszewicza

– określa główne kierunki polskiej polityki zagranicznej

– wymienia i omawia etapy polskiej akcesji do NATO

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Środkowoeuropejskie Porozumienie

o Wolnym Handlu (CEFTA), grupa luksemburska

– opisuje udział Polski w wojnie z terroryzmem

Uczeń:

– ocenia rezultaty polskiego członkostwa w NATO i UE

5. Świat w erze globalizacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: internet, telefonia komórkowa, globalizacja

– wyjaśnia, jakie szanse i zagrożenia niesie za sobą globalizacja

– omawia zalety i wady nowych środków komunikacji

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: amerykanizacja, kultura masowa

– opisuje przejawy globalizacji we współczesnym świecie

– wskazuje cechy współczesnej kultury masowej

– opisuje zjawisko amerykanizacji

– przedstawia konsekwencje wzrostu poziomu urbanizacji współczesnego świata

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko przeludnienia

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: antyglobaliści, bogata Północ, biedne Południe,  „globalna wioska”

– wymienia poglądy przeciwników globalizacji

– przedstawia skutki rozwoju turystyki

– omawia przyczyny, kierunki i skutki ruchów migracyjnych we współczesnym świecie

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: Dolina Krzemowa

– omawia szanse i niebezpieczeństwa dla człowieka, wynikające ze współczesnych zmian cywilizacyjnych

Uczeń:

– ocenia skutki zjawiska amerykanizacji kultury na świecie

6. Wyzwania współczesnego świata

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminu: przeludnienie

– wymienia najważniejsze zagrożenia społeczne współczesnego świata

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: bogata Północ, biedne Południe

– wymienia problemy demograficzne współczesnego świata

– wskazuje rejony świata, w których występują największe nierówności społeczne

– prezentuje zagrożenia ekologiczne współczesnego świata

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: Czarna Afryka, Europol, efekt cieplarniany

– określa przyczyny i skutki narastania nierówności społecznych we współczesnym świecie

– wyjaśnia, jakie zagrożenia niesie za sobą przestępczość zorganizowana

– przedstawia działania współczesnego świata na rzecz poprawy stanu ekologicznego naszej planety

Uczeń:

– wyjaśnia znaczenie terminów: arabska wiosna, Państwo Islamskie, protokół z Kioto

– zna daty: wejścia w życie protokołu z Kioto (2005), arabskiej wiosny (2010–2013)

– przedstawia przyczyny i skutki przemian w świecie arabskim w latach 2010–2013

– wyjaśnia, na czym polegają kontrasty społeczne we współczesnym świecie

Uczeń:

– przedstawia działania podejmowane w celu niwelowania problemów demograficznych, społecznych i ekologicznych we współczesnym świecie