Między nami

Przedmiotowy system oceniania

klasa 5

1. Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów o zakresie wymagań z języka polskiego oraz o sposobie i zasadach oceniania.
2. Wszystkie prace klasowe, sprawdziany, testy są obowiązkowe. Jeżeli uczeń w tym czasie był nieobecny na lekcji, musi napisać pracę w terminie późniejszym, wyznaczonym przez nauczyciela.
3. Nauczyciel oddaje poprawione prace w terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie.
4. Brak odpowiednich materiałów potrzebnych na lekcję traktowany jest jako nieprzygotowanie do lekcji.
5. Dwa razy w ciągu półrocza uczeń ma prawo zgłosić brak przygotowania do lekcji bez żadnych konsekwencji. Fakt ten zostaje odnotowany w dzienniku za pomocą symbolu NP. Każde kolejne nieprzygotowanie skutkuje oceną niedostateczną. Prawo to nie dotyczy lekcji, na których ma odbyć się zapowiedziana forma sprawdzenia umiejętności, praca długoterminowa, lektura.
6. Jeśli uczeń ma trudności w opanowaniu materiału, ma prawo do pomocy ze strony nauczyciela lub innego ucznia. Przewidziane są także zajęcia wyrównawcze, na które uczeń może uczęszczać.
7. Nie ocenia się ucznia po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole. Okres ten trwa od dnia do 7 dni (w zależności od długości absencji).
8. Uczeń po każdej nieobecności jest zobowiązany do uzupełnienia braków w zeszycie, zeszycie ćwiczeń oraz innych pracach wskazanych przez nauczyciela.
9. Rodzic w obecności nauczyciela ma prawo wglądu do prac pisemnych swojego dziecka. Prace pisemne przechowywane są przez cały rok na terenie szkoły. Ze względu na ochronę danych osobowych oraz prawa autorskie prace uczniów nie mogą być udostępniane poza terenem szkoły.
10. Forma i sposób informowania o postępach i zagrożeniach uczniów jest zgodna z wytycznymi WSO.

 

Formy sprawdzania poziomu osiągnięć uczniów

Na lekcjach języka polskiego przyjmuje się następujące formy sprawdzania poziomu osiągnięć uczniów:

1. Test diagnostyczny (diagnoza) – przeprowadzony w klasie 4, na początku września, rozumiany jako obiektywna próba polegająca na wykonaniu przez uczniów różnego rodzaju zadań, ćwiczeń itp., w celu rozpoznania stanu ich wiedzy i umiejętności dla opracowania dalszej drogi postępowania. Wyniki tekstu diagnostycznego „na wejście” stanowią jedynie diagnozę wiedzy i umiejętności ucznia i nie są podstawą do wystawienia stopnia bieżącego.
2. Sprawdziany, testy – rozumiane jako zaplanowane przez nauczyciela dłuższe samodzielne pisemne prace kontrolne uczniów, przeprowadzane w szkole podczas zajęć edukacyjnych, mające na celu sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów z danej partii materiału.

1. Obejmują co najmniej jeden dział programowy.
2. Poprzedzone są lekcją powtórzeniową.
3. Zapowiedziane są z tygodniowym wyprzedzeniem. Przy zapowiadaniu nauczyciel podaje informacje dotyczące zakresu, celu, formy i terminu pracy.
4. Zapowiedziany sprawdzian wpisywany jest do dziennika elektronicznego.
5. Nauczyciel ma obowiązek poprawić sprawdziany w terminie do dwóch tygodni od ich napisania. Jeśli termin ten zostanie przekroczony, nauczyciel nie wpisuje ocen niedostatecznych lub na prośbę uczniów przeprowadza sprawdzian powtórnie.
6. Uczeń, który opuścił sprawdzian musi go napisać w ciągu  tygodnia od dnia powrotu do szkoły. Niedotrzymanie tego terminu skutkuje oceną niedostateczną.

3. Prace klasowe – rozumiane jako zaplanowane przez nauczyciela dłuższe samodzielne pisemne formy wypowiedzi, przeprowadzone w szkole podczas zajęć edukacyjnych, mające na celu sprawdzenie umiejętności komponowania tekstów własnych zgodnie z określonymi warunkami.

1. Zapowiedziane są z tygodniowym wyprzedzeniem. Przy zapowiadaniu nauczyciel nie podaje tematów wypracowań.
2. Nauczyciel ma obowiązek poprawić prace klasowe w terminie do dwóch tygodni od ich napisania. Jeśli termin ten zostanie przekroczony, nauczyciel nie wpisuje ocen niedostatecznych lub na prośbę uczniów przeprowadza prace klasowe powtórnie.
3. Uczeń, który opuścił pisemną pracę klasową musi ją napisać w ciągu  tygodnia od dnia powrotu do szkoły. Niedotrzymanie tego terminu skutkuje oceną niedostateczną.

4. Kartkówki – rozumiane jako krótkie prace pisemne sprawdzające wiadomości i umiejętności uczniów, obejmujące maksymalnie materiał z trzech ostatnich tematów lub z tematu bieżącego.

1. Kartkówki trwają nie dłużej niż 20 minut.
2. Nie muszą być zapowiadane z wyprzedzeniem.
3. Jeżeli uczeń jest nieobecny w terminie, w którym została przeprowadzona kartkówka może napisać ją w innym terminie wyznaczonym przez nauczyciela.

5. Odpowiedź ustna – rozumiana jako krótsza lub dłuższa ustna reakcja ucznia na pytania skierowane do niego przez nauczyciela.

1. Oceniając na stopień odpowiedź ustną nauczyciel bierze pod uwagę zawartość rzeczową, dobór środków językowych, sposób prezentacji, umiejętność formułowania myśli i argumentacji.
2. Krótkie odpowiedzi uczniów oraz merytoryczna aktywność na lekcji nie podlega ocenie cyfrowej, ale jest odnotowywana jako plus.

6. Zadanie domowe – rozumiane jako wszystkie formy pisemne, ustne lub inne, zadane przez nauczyciela do samodzielnego wykonania w domu.

1. Uczeń ma obowiązek wykonywać zadania domowe systematycznie.
2. Każdy brak zadania domowego uczeń ma obowiązek uzupełnić i na polecenie nauczyciela okazać do wglądu.
3. W przypadku dłuższych form pisemnych zadania domowego (np. wypracowanie) uczeń ma obowiązek oddać pracę w wyznaczonym terminie. Po upływie wyznaczonego terminu prace nie będą przyjmowane i będą skutkowały oceną niedostateczną.
4. Nauczyciel w ocenie zadania domowego kieruje się kryteriami dostosowanymi do formy zadania domowego.

7. Aktywność na lekcji – rozumiana jako czynne uczestniczenie ucznia w rozwiązywaniu problemu, tematu, zadań itp. podczas zajęć.

1. Oceniana jest za pomocą znaków + i –  (odnotowane w zeszycie nauczyciela)
2. Pięć uzyskanych plusów skutkuje oceną bardzo dobrą.
3. Trzy uzyskane minusy skutkują oceną niedostateczną.

8. Zeszyt i zeszyt ćwiczeń – rozumiane jako zeszyty, w których uczniowie systematycznie prowadzą notatki, zapisy z lekcji, wykonują ćwiczenia i odrabiają prace domowe.

1. Uczeń nieobecny na lekcji ma obowiązek uzupełnienia ww. zeszytów w terminie 1 tygodnia od dnia powrotu do szkoły.
2. Nauczyciel ma prawo zażądać od ucznia zeszytu i zeszytu ćwiczeń do sprawdzenia w każdej chwili.

9. Znajomość lektur – rozumiana jako wiedza i umiejętności z zakresu przeczytanego tekstu.

1. Formy sprawdzania znajomości lektur mogą przybierać różne formy pisemne oraz ustne.
2. W zależności od formy sprawdzenia stosuje się odpowiednie kryteria oceniania.
3. Każdy uczeń musi wykazać się znajomością lektur obowiązkowych, zgodnych z wytycznymi podstawy programowej dla każdego etapu edukacyjnego.
4. Na każdy rok szkolny oprócz lektur obowiązkowych przypadają co najmniej dwie lektury uzupełniające. Zakres ich znajomości będzie sprawdzany tak, jak w przypadku lektur obowiązkowych.
5. Ocena niedostateczna z lektury może zostać poprawiona zgodnie z umową z nauczycielem.

10. Recytacja tekstów poetyckich i prozy.
11. Inne formy pracy ucznia nie wymienione powyżej (praca na lekcji, czytanie, udział w konkursach).

 

Sposób oceniania prac pisemnych

1. Zgodnie z WSO i Statutem Szkoły ocenę ze sprawdzianów, kartkówek, testów ustala się według skali procentowej:

100% - ocena celująca

99% - 87% ocena bardzo dobra

86% - 70% ocena dobra

69% - 51% ocena dostateczna

50% - 36% ocena dopuszczająca

35% - 0% ocena niedostateczna

 

Częstotliwość sprawdzania osiągnięć uczniów

1. Nauczyciel ma obowiązek systematycznego sprawdzania osiągnięć uczniów zgodnie z zapisami statutowymi szkoły. Częstotliwość poszczególnych form sprawdzających:

1. Odpowiedź ustna i kartkówki – możliwość na każdej lekcji.
2. Dyktanda – dwa, trzy w półroczu.
3. Wykonywanie przez uczniów ćwiczeń – możliwość na każdej lekcji.
4. Wypracowania klasowe – co najmniej dwa w półroczu .
5. Sprawdziany, testy – po każdej większej partii materiału, co najmniej dwa w półroczu
6. Zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń – według uznania nauczyciela, nie rzadziej niż raz w półroczu.
7. Zadania domowe – możliwość na każdej lekcji.

 

Ogólne warunki poprawy uzyskanych ocen

1. Poprawie podlegają oceny z następujących form sprawdzania:

1. prace klasowe,
2. sprawdziany,
3. znajomość lektur,
4. recytacja,
5. zadania domowe.

2. Uczeń ma prawo do poprawy oceny, jeśli otrzymał ocenę niedostateczną, dopuszczającą lub dostateczną. Oceny powyżej stopnia dostatecznego nie mogą być poprawiane.
3. Poprawa każdej oceny jest dobrowolna i odbywa się w terminie wyznaczonym przez nauczyciela w ciągu  tygodnia od rozdania prac. Poprawa może nastąpić tylko jeden raz.

Ocena poprawiona wpisywana jest do dziennika na zasadach zgodnych ze Statutem.

 

Ustalanie oceny semestralnej i końcowej

 

1. Uczeń, który systematycznie uczęszczał na zajęcia , pisał wszystkie prace klasowe, kartkówki, prowadził zeszyt przedmiotowy i odrabiał zadania domowe może uzyskać wyższa niż przewidywana roczną ocenę klasyfikacyjną. Chęć poprawy oceny uczeń zgłasza nauczycielowi nie później niż na tydzień przed klasyfikacyjnym zebraniem rady pedagogicznej.
2. W przypadku ubiegania się o poprawienie oceny niedostatecznej warunkiem jest systematyczne korzystanie przez ucznia w czasie danego roku szkolnego z pomocy oferowanej przez szkołę lub nauczyciela uczącego .
3. Nauczyciel wyznacza termin poprawy oceny w czasie poza obowiązującymi zajęciami . (poprawa pisemna nie może być później niż dwa dni przed zebraniem klasyfikacyjnym rady pedagogicznej).
4. Pytania są zgodne z podstawą programową oraz kryteriami oceniania.
5. Nie zgłoszenie się ucznia w wyznaczonym terminie bądź otrzymanie negatywnej oceny z poprawy powoduje, że uczeń otrzymuje ocenę wystawioną przez nauczyciela we wcześniejszej wersji.

 

 

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• skupia uwagę na krótkich wypowiedziach innych osób, rozumie ogólny sens słuchanych utworów, rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów
• wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej, rozpoznaje proste intencje nadawcy
• reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą)

 

CZYTANIE

• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji
• rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, przeprosiny, zaproszenie
• wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich fragmentach przeczytanego tekstu, zwłaszcza w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost
• odczytuje informacje zamieszczone na przykład w słowniczku przy tekście, przy obrazie
• rozumie ogólny sens czytanych utworów
• czyta teksty płynnie, stara się czytać je poprawnie pod względem artykulacyjnym
• stara się poprawnie akcentować wyrazy
• samodzielnie lub z niewielką pomocą nauczyciela lub uczniów wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, posługuje się akapitami
• rozpoznaje następujące formy wypowiedzi: życzenia, ogłoszenie, instrukcję, przepis
• wybiera najważniejsze informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• wie, jakiego typu informacje znajdują się w słowniku ortograficznym, słowniku wyrazów bliskoznacznych i poprawnej polszczyzny
• potrafi sprawdzać pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym
• pod kierunkiem nauczyciela odszukuje wyrazy w słowniku wyrazów bliskoznacznych
  i sprawdza użycie związków w słowniku poprawnej polszczyzny

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• mówi o swoich reakcjach czytelniczych
• dostrzega zabiegi stylistyczne w utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce
• z pomocą nauczyciela wskazuje apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, obrazy poetyckie, uosobienie, ożywienie, wyraz dźwiękonaśladowczy
• zna pojęcia: autor, adresat i bohater wiersza
• odróżnia teksty użytkowe od literackich
• odróżnia utwory pisane wierszem i prozą
• krótko mówi o wybranych elementach świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: bohater, akcja, wątek, fabuła, wie, czym jest punkt kulminacyjny
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator)
• rozpoznaje na znanych z lekcji tekstach mit, bajkę, przypowieść i nowelę, podaje
  z pomocą nauczyciela ich główne cechy 
• zna pojęcie morał, wyjaśnia go z pomocą nauczyciela 
• zna pojęcia: wers, zwrotka, rym, refren, rytm
• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów
  i tekstów kultury
• przypisuje podstawowe cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość
• z pomocą nauczyciela podejmuje próby odczytania sensu metaforycznego utworów

 

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem, stosuje się do podstawowych reguł grzecznościowych właściwych podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem
• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do typowej sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie
• formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym, stosuje wyrazy o znaczeniu dosłownym
• mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu
• wypowiada komunikaty zawierające proste informacje
• wyraża wprost swoje intencje
• w kilku zdaniach opisuje obraz, ilustrację, plakat oraz przedmiot, miejsce, postać, zwierzę itp.
• wygłasza tekst utworu z pamięci
• posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem)
• stara się poprawnie wymawiać i akcentować wyrazy
• składa skonwencjonalizowane życzenia, tworzy w punktach krótką wypowiedź
  o cechach instrukcji, np. zasady gry

 

PISANIE

• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, dwukropek przy wyliczeniu, przecinek, myślnik w zapisie dialogu; dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu
• poprawnie zapisuje głoski miękkie
• zna i próbuje stosować podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó–u, rz–ż, ch–h
• zna podstawowe zasady dotyczące pisowni nie z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, liczebnikami i czasownikami
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i stara się stosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą
• zna i próbuje stosować podstawowe zasady układu graficznego listu oficjalnego, wywiadu, ramowego i szczegółowego planu wypowiedzi, ogłoszenia, zaproszenia, instrukcji, przepisu kulinarnego, dziennika, pamiętnika, notatki, streszczenia
• z pomocą nauczyciela zapisuje list oficjalny, wywiad, plan ramowy i szczegółowy, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartki z dziennika i pamiętnika, notatkę i streszczenie
• pisze krótkie opowiadanie odtwórcze i twórcze, dba o następstwo zdarzeń
• tworzy kilkuzdaniowy opis obrazu, rzeźby i plakatu
• stara się stosować akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi
• stara się, by wypowiedzi były czytelne
• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logicznym, stara się, by były one poprawne pod względem językowym
• przepisuje cytat w cudzysłowie

 

III. Kształcenie językowe

Zna podstawową wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa (np. rozpoznaje zdrobnienia, potrafi dobrać parami wyrazy bliskoznaczne, stara się tworzyć poprawne związki wyrazowe)
• składni – konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu, rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, złożone i równoważnik zdania, wskazuje podmiot i orzeczenie w typowym zdaniu, zna wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające, neutralne i wykrzyknikowe, wskazuje w zdaniu wyrazy, które łączą się ze sobą, rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika
• fleksji – odmienia według wzoru lub z niewielką pomcą nauczyciela rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, potrafi podać przykłady zaimków, wskazuje czasowniki w różnych czasach, trybach, rzeczowniki własne i pospolite, przymiotniki, przysłówki i zaimki w zdaniu, przy pomocy nauczyciela określa formę odmiennych części mowy, oddziela temat od końcówki
  w wyrazach znanych z lekcji, stopniuje przymiotniki i przysłówki, odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych, rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no,
  -to), przyimek, partykułę i wykrzyknik
• fonetyki – zna alfabet, odróżnia głoskę od litery, z pomocą nauczyciela dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, podaje przykłady głosek ustnych
  i nosowych, dzieli wyrazy znane z lekcji na głoski, dzieli wyrazy litery i sylaby, zna podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim, stara się je stosować

 

 

 

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• słucha innych ze zrozumieniem, uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada
• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy prostą notatkę
  w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów
• powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, formułuje pytania

 

CZYTANIE

• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w omawianych w klasie tekstach literackich oraz sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia
• rozpoznaje dosłowne intencje nadawcy
• przytacza informacje z odpowiednich fragmentów przeczytanego tekstu, zwłaszcza
  w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost
• określa temat i główną myśl tekstu, zwłaszcza na poziomie dosłownym
• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym
• poprawnie akcentuje i artykułuje większość wyrazów, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów
• w prostych tekstach oddziela fakty od opinii
• wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, posługuje się akapitami
• rozpoznaje cechy życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu
• wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym
• potrafi wybrać odpowiednie informacje ze słownika wyrazów bliskoznacznych, słownika poprawnej polszczyzny, encyklopedii, czasopisma, stron internetowych

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• nazywa swoje reakcje czytelnicze
• nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich: apostrofa, powtórzenia, zdrobnienie, uosobienie, ożywienie, podmiot liryczny, (także zbiorowy), wyraz dźwiękonaśladowczy 
• z niewielką pomocą nauczyciela odróżnia autora, adresata i bohatera wiersza
• dostrzega funkcję obrazowania poetyckiego w liryce
• dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) i użytkowe
• określa i nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: wątek, akcja, fabuła, punkt kulminacyjny
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszo-
  i trzecioosobowego
• wskazuje cechy mitu, bajki, przypowieści i noweli w utworze
• samodzielnie cytuje morał bajki i sens przypowieści
• rozpoznaje elementy rytmu: wers, zwrotkę, rym, refren
• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów
  i tekstów kultury, odczytuje je na poziomie dosłownym
• zna pojęcia: gra aktorska, reżyser, adaptacja, ekranizacja, a także odmiany filmu
• przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość
• opowiada, streszcza przeczytane teksty, odczytuje sens omawianych utworów na poziomie metaforycznym

 

 

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej, stosując się do reguł grzecznościowych; używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą
  i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych
• w typowych sytuacjach dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
• formułuje pytania otwarte
• udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
• wypowiada się w logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane
  z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą, filmem itp.
• wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, zdaje relację z wydarzenia
• opisuje obraz, ilustrację, plakat oraz przedmiot, miejsce, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni; krótko, ale w sposób uporządkowany opisuje postać, zwierzę, przedmiot itp.
• recytuje utwory poetyckie, oddając jego ogólny nastrój i sens
• stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych
• składa życzenia, tworzy krótką wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry
• wskazuje wyrazy o znaczeniu dosłownym i metaforycznym
• dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, z reguły stosuje poprawne związki wyrazowe
• posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem)

 

PISANIE

• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, najczęściej stosuje podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące używania przecinka (np. przecinek przy wymienianiu) i dwukropka, myślnika w zapisie dialogu; dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu 
• poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i najczęściej stosuje podstawowe zasady dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h, pisowni nie z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, liczebnikami i czasownikami, cząstki -by z czasownikami
• potrafi wymienić najważniejsze wyjątki od poznanych reguł ortograficznych   
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą
• zna i stosuje podstawowe zasady układu graficznego listu oficjalnego, wywiadu, ramowego i szczegółowego planu wypowiedzi, ogłoszenia, zaproszenia, instrukcji, przepisu kulinarnego, dziennika, pamiętnika notatki, streszczenia
• zapisuje, uzwględniając większość niezbędnych elementów, krótki list oficjalny, kilkuzdaniowy wywiad, plan ramowy i (z pomocą nauczyciela) szczegółowy, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartkę z dziennika i pamiętnika, notatkę (np. w tabeli) i proste krótkie streszczenie
• układa opowiadanie odtwórcze i twórcze, zachowując właściwą kolejność zdarzeń, wprowadza podstawowe elementy opisu świata przedstawionego
• tworzy na ogół poprawny opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni
• stosuje co najmniej trzy akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
• na ogół zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi
• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym
• używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych
• w zależności od adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
• udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
• stara się dostrzegać błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawiać
• wyszukuje cytaty i zapisuje je w cudzysłowie

 

III. Kształcenie językowe

W typowych sytuacjach stosuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa – wykorzystuje zdrobnienia, wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne
  w tworzonym tekście, tworzy poprawne związki wyrazowe
• składni – rozpoznaje i konstruuje zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone i równoważniki zdań, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; neutralnych, wskazuje podmiot i orzeczenie, łączy w związki wyrazowe wyrazy w zdaniu, rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika, konstruuje wykres zdania pojedynczego
• fleksji – rozpoznaje i odmienia typowe rzeczowniki (własne, pospolite), czasowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, określa formę gramatyczną czasowników w różnych czasach, trybach, rozpoznaje na typowych przykładach typy liczebników, podaje przykłady zaimków i wyjaśnia ich funkcję, oddziela temat od końcówki w typowych wyrazach odmiennych, stopniuje przymiotniki i przysłówki, używa przyimków do określenia relacji czasowych i przestrzennych; poprawnie zapisuje czasowniki z cząstką -by, rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na
  -no, -to), stosuje wykrzykniki i partykuły, rozpoznaje zaimki w tekście)
• fonetyki – zna alfabet, wyjaśnia różnicę między głoską a literą, dzieli wyrazy na głoski, litery i sylaby, dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, ustne
  i nosowe, potrafi je nazywać, wykorzystuje wiedzę na temat rozbieżności między mową a pismem do poprawnego zapisywania wyrazów, zna i stosuje podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim, stara się je stosować

 

 

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów
• wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie tabeli, schematu, punktów, kilkuzdaniowej wypowiedzi, rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów
• odróżnia informacje ważne od mniej ważnych
• na podstawie słuchanego tekstu tworzy samodzielną notatkę: pisze plan, formułuje pytania
• właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

 

CZYTANIE

• krótko charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich oraz identyfikuje nadawcę i odbiorcę w sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia
• rozpoznaje dosłowne i symboliczne intencje nadawcy
• przytacza informacje zawarte w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakt od opinii
• omawia temat i główną myśl na poziomie dosłownym, formułuje ogólne wnioski, próbuje omówić je na poziomie przenośnym
• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, stara się interpretować je głosowo
• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji, akcentowania
  i intonacji
• wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie i rozumie ich funkcję, posługuje się akapitami
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach, listach oficjalnych, dziennikach, pamiętnikach, relacjach
• wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi oraz samodzielnie tłumaczy przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• w razie potrzeby sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym
• wybiera informacje z różnych źródeł, np. czasopism, stron internetowych
• samodzielnie korzysta ze słowników wyrazów bliskoznacznych i poprawnej polszczyzny

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• nazywa i uzasadnia swoje reakcje czytelnicze
• odnajduje w omawianych tekstach apostrofy, powtórzenia, zdrobnienia, uosobienia, ożywienia, obrazy poetyckie, wyrazy dźwiękonaśladowcze i objaśnia ich znaczenie
• rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza
• wskazuje obrazy poetyckie w liryce i rozumie ich funkcję
• wskazuje cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe
• analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: narrator, akcja, fabuła, wątek, punkt kulminacyjny
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszo-
  i trzecioosobowego
• identyfikuje mit, bajkę, przypowieść i nowelę, wskazuje ich cechy   
• przytacza i parafrazuje morał bajki, odczytuje przesłanie utworu, np. przypowieści
• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, refrenu
• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów
  i tekstów kultury, omawia je na poziomie dosłownym i probuje je zinterpretować
• używa pojęć: gra aktorska, reżyser, adaptacja, ekranizacja, kadr, ujęcie, a także zna odmiany filmu, wyodrębnia elementy dzieła filmowego, odróżnia różne gatunki filmowe
• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość
• odczytuje sens analizowanych utworów na poziomie semantycznym (dosłownym),
  a z niewielką pomocą nauczyciela – na poziomie przenośnym
• wskazuje neologizmy w tekście

 

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• przedstawia własne, logiczne zdanie w rozmowie, stosując się do reguł grzecznościowych; używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą
  i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych
• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie w typowych sytuacjach dobiera różne rodzaje wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, świadomie dobiera intonację zdaniową
• udziela odpowiedzi w formie krótkiej, sensownej wypowiedzi
• łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe w zdaniu
• wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń
• stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, przysłówka, liczebnika i czasownika
• gromadzi wyrazy określające i nazywające na przykład cechy wyglądu i charakteru
• wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe
• aktywnie uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami
• w sposób logiczny i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, przedmot, obraz, ilustrację, plakat, stosując właściwe tematowi słownictwo oraz słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji i uczuć
• wygłasza z pamięci teksty poetyckie, posługując się pauzą, barwą głosu
• świadomie posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem)
• stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń
• składa życzenia, tworzy wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry 
• odróżnia znaczenia dosłowne wyrazów od metaforycznych i objaśnia znaczenia metaforyczne
• dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne oraz poprawne związki wyrazowe

 

PISANIE

• bezbłędnie stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje w większości typowych sytuacji w swoich pracach podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące przecinka (np. przecinek przy wymienianiu oraz przed wybranymi zaimkami), dwukropka, myślnika; dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu 
• poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h, nie z różnymi częściami mowy, -by z czasownikami
  i interpunkcji oraz potrafi je zastosować w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę o wyrazach neutralnych i zdrobnieniach)
• zna i stosuje wyjątki od poznanych reguł ortograficznych
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i stosuje odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą
• zna i stosuje zasady układu graficznego listu oficjalnego, wywiadu, ramowego
  i szczegółowego planu wypowiedzi, ogłoszenia, zaproszenia, instrukcji, przepisu kulinarnego, dziennika, pamiętnika, notatki, streszczenia
• zapisuje, uwzględniając wszystkie niezbędne elementy, list oficjalny, wywiad, plan ramowy i szczegółowy, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartkę
  z dziennika i pamiętnika, notatkę (w różnych formach) i streszczenie
• układa spójne, uporządkowane pod względem chronologicznym poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, stara się, aby były one wierne utworowi / pomysłowe, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki, przyimki i wyrażenia przyimkowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń, wprowadza dialog, a także elementy innych form wypowiedzi, np. opis
• stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi
• w sposób uporządkowany opisuje obraz, ilustrację, plakat, rzeźbę, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć
• zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi
• w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji
• w wypowiedziach stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, liczebnika i czasownika we wszystkich trybach
• w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy na przykład charakteru na podstawie zachowań i postaw
• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia
• sprawnie wyszukuje cytaty, zapisuje je w cudzysłowie i wprowadza do swojego tekstu

 

III. Kształcenie językowe

Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa – wzbogaca tworzony tekst na przykład zdrobnieniami, wyrazami bliskoznacznymi, przeciwstawnymi, związkami frazeologicznymi
• składni – rozpoznaje i stosuje różnorodne typy zdań: pojedynczych i złożonych oraz równoważniki; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, wykrzyknikowych, neutralnych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; wskazuje podmiot i orzeczenie, buduje spójne zdania pojedyncze, w których poprawnie łączy w związki wszystkie wyrazy; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia
  i okoliczniki; poprawnie rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, tworząc wykres zdania pojedynczego, stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji
• fleksji – rozpoznaje i poprawnie odmienia typowe rzeczowniki (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne), czasowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki i określa ich formę, rozpoznaje czasy i typy liczebników, rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to), wskazuje zaimki w tekście, podaje ich przykłady, wyjaśnia ich funkcję i stosuje je w celu uniknięcia powtórzeń, poprawnie używa krótszych i dłuższych form zaimków, używa odmiennych części mowy w poprawnych formach
• fonetyki – stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby,
  a także różnic między pisownią i wymową w poprawnym ich zapisie, bezbłędnie dzieli głoski na ustne, nosowe, twarde, miękkie, dźwięczne, bezdźwięczne, dzieli na głoski wyrazy ze spółgłoskami miękkimi, zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów w języku polskim

 

 

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi
• samodzielnie i krytycznie wybiera różnorodne informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie dostosowanej do potrzeb (np. plan, tabela, schemat, kilkuzdaniowa wypowiedź), rozpoznaje nastrój i nazywa intencje nadawcy komunikatu
• odczytuje i omawia przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich
• wyraża spójne zdanie na temat wysłuchanego komunikatu

 

CZYTANIE

• charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich oraz identyfikuje nadawcę i odbiorcę w sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia
• wyjaśnia dosłowne i symboliczne intencje nadawcy
• przytacza i wyjaśnia informacje w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi na przykład opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakty od opinii i wykorzystuje je
  w odczytywaniu znaczeń dosłownych i przenośnych, dokonuje selekcji materiału na podstawie faktów i opinii zawartych w tekście
• szczegółowo omawia temat i główną myśl tekstu na poziomie dosłownym i przenośnym
• czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, interpretuje je głosowo, zwracając uwagę na przykład na wyrażane emocje i interpunkcję 
• głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens odczytywanego tekstu; poprawnie akcentuje wyrazy, również te, które
  w języku polskim akcentuje się nietypowo
• ma świadomość konstrukcji wypowiedzi, rozumie funkcje takich części składowych wypowiedzi, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
• świadomie posługuje się akapitami w celu oddzielania od siebie poszczególnych zagadnień
• płynnie oddziela fakty od opinii w dłuższych tekstach
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach, listach oficjalnych, dziennikach i pamiętnikach
• odczytuje i twórczo wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce
• wskazuje i odczytuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• systematycznie korzysta ze słownika ortograficznego
• wybiera informacje wyrażone pośrednio w różnych źródłach, np. czasopismach, stronach internetowych; konfrontuje je z innymi źródłami
• świadomie używa słowników wyrazów bliskoznacznych i poprawnej polszczyzny w celu wzbogacenia warstwy językowej tekstu

 

ALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• swobodnie opowiada o swoich reakcjach czytelniczych, nazywa je, uzasadnia; ocenia
  i opisuje utwór,   konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z innymi odbiorcami
• odnajduje w utworze poetyckim apostrofy, powtórzenia, zdrobnienia, uosobienia, ożywienia, obrazy poetyckie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, objaśnia ich funkcję
  i znaczenie przenośne
• rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, nie utożsamiając ich ze sobą;   wykorzystuje wiedzę na temat podmiotu lirycznego, adresata i bohatera wiersza do interpretacji utworu

 

• szczegółowo omawia obrazy poetyckie w wierszu i ich funkcję w utworze
• szczegółowo omawia cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe

•     objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim

• identyfikuje mit, bajkę, przypowieść i nowelę, szczegółowo omawia ich cechy
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora trzecioosobowego i dostrzega różnice między narracją pierwszo- i trzecioosobową
• objaśnia morał bajki na poziomie metaforycznym, samodzielnie odczytuje przesłanie utworu, np. przypowieści
• rozumie funkcję: wersu, zwrotki, rymu, refrenu w ukształtowaniu brzmieniowej warstwy tekstu
• wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów
  i tekstów kultury, interpretuje je na poziomie dosłownym i przenośnym
• funkcjonalnie używa w swoich wypowiedziach pojęć z zakresu filmu i radia, m.in. gra aktorska, reżyser, scenariusz, adaptacja (filmowa, muzyczna, radiowa itd.), ekranizacja, kadr, ujęcie, słuchowisko; wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych słuchowiska
  i różne gatunki filmowe
• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do różnych wartości, konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami i doświadczeniami innych bohaterów literackich
• samodzielnie odczytuje sens utworów na poziomie dosłownym i przenośnym
• rozumie pojęcie neologizm, wskazuje neologizmy w tekście, rozumie zasady ich tworzenia

 

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, stosuje się do reguł grzecznościowych, świadomie używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnorodnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych   
• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające
  i rozkazujące
• rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego
• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym
  i stylistycznym, świadomie dobiera intonację zdaniową, 
• poprawnie stosuje formy czasownika w różnych trybach, w zależności od kontekstu
  i adresata wypowiedzi
• w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje poprawny język, bogate słownictwo oraz frazeologizmy związane z omawianą tematyką
• w sposób przemyślany i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując bogate i właściwe tematowi słownictwo oraz słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji i uczuć
• zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści wygłaszanych z pamięci lub recytowanych utworów
• interpretuje przenośne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania
• swobodnie dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne
  i przeciwstawne oraz poprawne związki wyrazowe
• świadomie wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi
• stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów (również akcentowanych nietypowo) i intonowania wypowiedzeń
• składa pomysłowe życzenia, tworzy precyzyjną wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry
• dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka

 

PISANIE

• bezbłędnie stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, systematycznie stosuje poznane reguły interpunkcyjne, stosuje w swoich pracach dwukropek, myślnik, wielokropek, średnik; dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu 
• komponuje poprawne pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyjnym, składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji z uwzględnieniem akapitów; płynnie stosuje poznane reguły ortograficzne, zna i stosuje wyjątki od nich
• bezbłędnie odróżnia nazwy własne od pospolitych i bezbłędnie stosuje zasady dotyczące pisowni wielką literą
• pisze bezbłędnie pod względem kompozycyjnym i treściowym list oficjalny, wywiad, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, dziennik, pamiętnik, notatkę biograficzną, streszczenie
• zapisuje, uwzględniając wszystkie niezbędne elementy, list oficjalny, wywiad, plan ramowy i szczegółowy, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartkę
  z dziennika i pamiętnika, notatkę biograficzną (w różnych formach) i streszczenie, dba
  o ciekawą formę swojego tekstu i/lub rzetelność zawartych w nim danych
• układa szczegółowe/pomysłowe, wyczerpujące, poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, list z perspektywy bohatera, list oficjalny, dziennik i pamiętnik, streszcza przeczytane utwory literackie, zachowując porządek chronologiczny
  i uwzględniając hierarchię wydarzeń
• świadomie wprowadza dialog do opowiadania jako element rozbudowanej kompozycji, wprowadza inne formy wypowiedzi, np. opisu, charakterystyki bezpośredniej, świadomie stara się różnicować język bohaterów i narratora
• w wypowiedziach pisemnych konsekwentnie stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
• zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi, dba, aby zapis jego wypowiedzi ułatwiał odbiorcy jej czytanie
• tworzy szczegółowy, dobrze skomponowany opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując właściwe danej dziedzinie szuki nazewnictwo i słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć
• uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury
• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym
  i stylistycznym
• w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje bogate słownictwo, frazeologizmy związane z omawianą tematyką; jego język jest poprawny
• dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym i treściowym
• sprawnie wyszukuje cytaty, zapisuje je w cudzysłowie, szczególnie dba o całkowicie wierny zapis cytatu, potrafi płynnie wprowadzić cytat do własnego tekstu

 

 

 

III. Kształcenie językowe

Sprawnie stosuje i wykorzystuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa – dba o poprawność słownikową tworzonych wypowiedzi, samodzielnie dobiera zdrobnienia, wyrazy bliskoznaczne, przeciwstawne i frazeologizmy, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnej
• składni – swobodnie rozpoznaje różne typy zdań pojedynczych (pytające, oznajmujące, rozkazujące, neutralne, wykrzyknikowe, nierozwinięte, rozwinięte), zdania złożone, równoważniki zdań, wskazuje podmiot i orzeczenie, tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do zasad poprawności logiczno-składniowej, wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia i okoliczniki, dba o poprawne łączenie wyrazów w związki i interpunkcję wypowiedzeń złożonych)
• fleksji – rozpoznaje i stosuje w wypowiedziach w poprawnych formach odmienne
  i nieodmienne części mowy przewidziane w programie nauczania, bezbłędnie określa formę odmiennych części mowy, w tym poprawnie rozpoznaje i odmienia rzeczowniki (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne), stosuje formy różnych czasów i trybów czasownika, typy liczebnika, zaimki, rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to), zastępuje rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki odpowiednimi zaimkami, poprawnie stosuje krótsze i dłuższe formy zaimków, wykorzystuje wiedzę o obocznościach w odmianie wyrazów do pisowni poprawnej pod względem ortograficznym
• fonetyki – biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je
  w poprawnym zapisie wyrazów, stosuje w praktyce wszystkie poznane zasady akcentowania wyrazów

 

 

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• odczytuje i wyjaśnia przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

 

 

CZYTANIE

• samodzielnie czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym, również teksty spoza listy lektur

• wykorzystuje treści zawarte w artykułach, instrukcjach, przepisach, tabelach, schematach i notatkach biograficznych w tworzeniu własnych, samodzielnych wypowiedzi
• odczytuje głośno i wygłasza z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie oraz je interpretuje

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• wybiera i twórczo wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron internetowych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym lub oceniającym
• szuka inspiracji do wzbogacenia swoich tekstów w słownikach wyrazów bliskoznacznych i poprawnej polszczyzny
• dba o czystość i poprawność swojej wypowiedzi, korzystając z różnych źródeł: słowników, poradników, audycji radiowych i programów telewizyjnych

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich
• wskazuje elementy mitu, bajki, przypowieści w innych tekstach kultury
• dostrzega różnice między celem programów informacyjnych, rozrywkowych, reklam
• odnosi się do postaw bohaterów fikcyjnych i opisuje otaczającą ich rzeczywistość

 

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• przedstawia własne stanowisko w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wykonania zadania

• podejmuje rozmowę na temat przeczytanej lektury/dzieła także spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie piątej; omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur
• interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych

 

PISANIE

• tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym twórczym ujęciem tematu, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych
• wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi

 

III. Kształcenie językowe

• świadomie stosuje i twórczo wykorzystuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji
  i fonetyki