Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

(np. do pomiaru długości, czasu, siły)

• dokonuje celowej obserwacji zjawisk

i procesów fizycznych

• wyodrębnia zjawisko fizyczne z kontekstu

• wymienia i odróżnia rodzaje oddziaływań

(mechaniczne, grawitacyjne, elektrostatycz-

ne, magnetyczne)

• podaje przykłady oddziaływań zachodzących

w życiu codziennym

• podaje przykłady skutków oddziaływań

wżyciu codziennym

• obserwuje i porównuje skutki różnego

rodzaju oddziaływań

• podaje przykłady sił i rozpoznaje je

w różnych sytuacjach praktycznych

• dokonuje pomiaru wartości siły za pomocą

siłomierza

• odróżnia i porównuje cechy sił, stosuje

jednostkę siły w Układzie SI (1 N) do zapisu

wartości siły

• odróżnia siłę wypadkową i siłę równoważącą

• określa cechy siły wypadkowej dwóch sił

działających wzdłuż tej samej prostej i siły

równoważącej inną siłę

• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru,

np. długości, siły

• wykonuje schematyczny rysunek obrazujący pomiar,

np. długości, siły

• wyjaśnia, w jakim celu powtarza się pomiar kilka razy,

a następnie z uzyskanych wyników oblicza średnią

• oblicza wartość średnią kilku wyników pomiaru

(np. długości, czasu, siły)

• opisuje przebieg i wynik doświadczenia, posługując się

językiem fizyki, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i

wykonuje schematyczny rysunek obrazujący wykorzysta-

ny układ doświadczalny w badaniu np. oddziaływań ciał,

zależności wskazania siłomierza od liczby odważników

• odróżnia zjawisko fizyczne od procesu fizycznego oraz

podaje odpowiednie przykłady

• bada doświadczalnie wzajemność i skutki różnego

rodzaju oddziaływań

• wykazuje na przykładach, że oddziaływania są

wzajemne

• wymienia i rozróżnia skutki oddziaływań (statyczne

i dynamiczne)

• odróżnia oddziaływania bezpośrednie i na odległość

• posługuje się pojęciem siły do określania wielkości

oddziaływań (jako ich miarą)

• przedstawia siłę graficznie (rysuje wektor siły)

• odróżnia wielkości skalarne (liczbowe) od wektoro-

wych i podaje odpowiednie przykłady

• zapisuje dane i wyniki pomiarów w formie tabeli

• analizuje wyniki, formułuje wniosek z dokonanych

obserwacji i pomiarów

• opisuje zależność wskazania siłomierza od liczby

zaczepionych obciążników

• wyznacza (doświadczalnie) siłę wypadkową i siłę

równoważącą za pomocą siłomierza

• podaje przykłady sił wypadkowych i równoważących

się z życia codziennego

• znajduje graficznie wypadkową dwóch sił działających

wzdłuż tej samej prostej oraz siłę równoważącą inną siłę

• w danym układzie współrzędnych (opisane i wyskalo-

wane osie) rysuje wykres zależności wartości siły

grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie

obciążniki od ich liczby na podstawie wyników

pomiarów zapisanych w tabeli

• opisuje sytuacje, w których na ciało działają siły

równoważące się, i przedstawia je graficznie

• zapisuje wynik pomiaru jako przybliżony

(z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)

• wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla

wyniku pomiaru lub doświadczenia

• określa czynniki powodujące degradację

środowiska przyrodniczego i wymienia

sposoby zapobiegania tej degradacji

• selekcjonuje informacje uzyskane z różnych

źródeł, np. na lekcji, z podręcznika,

z literatury popularnonaukowej, Internetu

• opisuje różne rodzaje oddziaływań

• wyjaśnia, na czym polega wzajemność

oddziaływań

• wykazuje doświadczalnie (demonstruje)

wzajemność oddziaływań

• wskazuje i nazywa źródło siły działającej

na dane ciało

• posługuje się pojęciem siły do porównania

i opisu oddziaływań ciał

• planuje doświadczenie związane z badaniami

cech sił i wybiera właściwe narzędzia

pomiaru

• wyjaśnia na przykładach, że skutek działania

siły zależy od jej wartości, kierunku i zwrotu

• porównuje siły na podstawie ich wektorów

• wyjaśnia, czym różnią się wielkości skalarne

(liczbowe) od wektorowych

• planuje doświadczenie związane z badaniami

zależności wartości siły grawitacji działającej

na zawieszone na sprężynie obciążniki od

liczby tych obciążników

• dobiera przyrządy i buduje zestaw doświad-

czalny

• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej

• rozpoznaje proporcjonalność prostą na

podstawie wykresu zależności wartości siły

grawitacji działającej na zawieszone na

sprężynie obciążniki od ich liczby lub

wyników pomiarów (danych) zapisanych

w tabeli oraz posługuje się proporcjonalno-

ścią prostą

• podaje przykłady rodzajów i skutków

oddziaływań (bezpośrednich i na odległość)

inne niż poznane na lekcji

• wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla

wyniku pomiaru siły grawitacji działającej

na zawieszone na sprężynie obciążniki

• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku

pomiaru, np. długości, siły grawitacji

działającej na zawieszone na sprężynie

obciążniki

• sporządza wykres zależności wartości siły

grawitacji działającej na zawieszone

na sprężynie obciążniki od ich liczby

na podstawie wyników pomiarów zapisanych

w tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach)

• podaje przykład proporcjonalności prostej

inny niż zależność badana na lekcji

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

• wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki • stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych oraz cieczy, rozróżnia wielkości dane i szukane, zapisuje wynik obliczenia jako przybli­żony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

Uczeń:

• posługuje się pojęciem parcia (siły nacisku na
  podłoże), podaje przykłady z życia codzien­
  nego obrazujące działanie siły nacisku

• bada, od czego zależy ciśnienie, opisuje
  przebieg i wynik doświadczenia, wykonuje
  schematyczny rysunek obrazujący układ
  doświadczalny

• posługuje się pojęciem ciśnienia i podaje
  jego jednostkę w Układzie SI

• odróżnia wielkości fizyczne: parcie
  i ciśnienie

• odróżnia pojęcia: ciśnienie hydrostatyczne
  i ciśnienie atmosferyczne

• demonstruje zasadę naczyń połączonych,
  wykonuje schematyczny rysunek obrazujący
  układ doświadczalny, formułuje wniosek

• demonstruje doświadczenie obrazujące, że
  ciśnienie wywierane z zewnątrz jest
  przekazywane w gazach i w cieczach
  jednakowo we wszystkich kierunkach,
  analizuje wynik doświadczenia oraz
  formułuje prawo Pascala

• posługuje się pojęciem siły wyporu oraz
  dokonuje pomiaru jej wartości za pomocą
  siłomierza (dla ciała wykonanego z jedno­
  rodnej substancji o gęstości większej od
  gęstości wody)

• wskazuje przykłady występowania siły
  wyporu w życiu codziennym

• formułuje treść prawa Archimedesa dla
  cieczy i gazów

Uczeń:

• określa, czym jest parcie i wskazuje jego jednostkę w Układzie SI

• wyjaśnia pojęcie ciśnienia, wskazując przykłady z życia codziennego

• wykorzystuje zależność między ciśnieniem, parciem i polem powierzchni do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych

• posługuje się pojęciami ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego, wskazuje przykłady zjawisk opisywanych za ich pomocą

• bada, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne, opisuje przebieg doświadczenia, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, formułuje wniosek, że ciśnienie w cieczy zwiększa się wraz z głębokością i zależy od rodzaju (gęstości) cieczy

• wskazuje przykłady zastosowania naczyń połączonych

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą praw i zależności dotyczących ciśnień hydrostatycznego i atmosferycznego

• stwierdza, że w naczyniu z cieczą jednorodną we wszystkich miejscach na tej samej głębokości ciśnienie jest jednakowe i nie zależy od kształtu naczynia

• podaje przykłady zastosowania prawa Pascala

• wykorzystuje prawa i zależności dotyczące ciśnienia w cieczach oraz gazach do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i na tej podsta­wie ocenia wynik obliczeń

• bada doświadczalnie warunki pływania ciał według przedstawionego opisu, opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

• podaje warunki pływania ciał: kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie zanurzone w cieczy

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą prawa Archimedesa i przykłady praktycznego wykorzystania prawa Archimedesa

• oblicza i porównuje wartość siły wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie

Uczeń:

• interpretuje ciśnienie o wartości 1 paskal (1 Pa)

• rozwiązuje złożone zadania z wykorzysta­
  niem wzoru na ciśnienie

• posługuje się proporcjonalnością prostą
  (zależność ciśnienia hydrostatycznego od
  wysokości słupa cieczy i gęstości cieczy)

• wyjaśnia, dlaczego poziom cieczy w naczy­
  niach połączonych jest jednakowy

• wykorzystuje zasadę naczyń połączonych do
  opisu działania wieży ciśnień i śluzy (innych
  urządzeń - wymaganie wykraczające)

• wymienia nazwy przyrządów służących do
  pomiaru ciśnienia

• wykorzystuje prawo Pascala do opisu zasady
  działania prasy hydraulicznej i hamulca
  hydraulicznego

• wykazuje doświadczalnie, od czego zależy siła
  wyporu i że jej wartość jest równa ciężarowi
  wypartej cieczy

• wymienia cechy siły wyporu, ilustruje
  graficznie siłę wyporu

• wyjaśnia na podstawie prawa Archimedesa,
  kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo
  zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie
  w niej zanurzone

• wykorzystuje zależność na wartość siły
  wyporu do rozwiązania prostych zadań
  obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane

i szukane, przelicza wielokrotności i podwie­lokrotności, szacuje rząd wielkości spodzie­wanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych,

zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących)

• posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu) dotyczą­cych prawa Archimedesa i pływania ciał

Uczeń:

• planuje i przeprowadza doświadczenie
  związane z badaniem parcia i ciśnienia
  (formułuje pytania badawcze, stawia
  hipotezy, proponuje sposób ich weryfikacji,
  teoretycznie uzasadnia przewidywany wynik
  doświadczenia, analizuje wyniki i wyciąga
  wnioski z doświadczenia, krytycznie ocenia
  wyniki doświadczenia)

• wyjaśnia na przykładach znaczenie ciśnienia
  hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego
  w przyrodzie oraz w życiu codziennym

• uzasadnia, dlaczego w naczyniu z cieczą
  jednorodną we wszystkich miejscach na tej
  samej głębokości ciśnienie jest jednakowe

i nie zależy od kształtu naczynia

• projektuje i wykonuje model naczyń
  połączonych

• posługuje się informacjami pochodzącymi
  z analizy przeczytanych tekstów (w tym
  popularnonaukowych, w Internecie)
  dotyczących ciśnienia hydrostatycznego

i atmosferycznego oraz wykorzystywania w przyrodzie i w życiu codziennym zasady naczyń połączonych i prawa Pascala

• rozwiązuje złożone zadania dotyczące
  ciśnienia w cieczach i gazach

• przedstawia graficznie wszystkie siły
  działające na ciało, które pływa w cieczy, tkwi
  w niej zanurzone lub tonie

• planuje i wykonuje doświadczenia związane
  z badaniem siły wyporu oraz warunków pływania ciał: przewiduje wyniki i teoretycznie

je uzasadnia, wyciąga wnioski z doświadczeń, krytycznie ocenia wyniki

• wykorzystuje wzór na siłę wyporu oraz warunki pływania ciał do rozwiązywania zadań złożonych i nietypowych

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

Uczeń:

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości
  przykłady ruchu

• odróżnia pojęcia: tor, droga i wykorzystuje
  je do opisu ruchu

• odróżnia ruch prostoliniowy od ruchu
  krzywoliniowego, podaje przykłady

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga,
  prędkość, czas do opisu ruchu jednostajne­
  go prostoliniowego, wskazuje w otaczającej
  rzeczywistości przykłady tego ruchu

• posługuje się pojęciem prędkości do opisu
  ruchu, interpretuje wartość prędkości jako
  drogę przebytą przez poruszające się ciało
  w jednostce czasu, np. 1 s

• posługuje się jednostką prędkości w Układzie
  SI, przelicza jednostki prędkości (przelicza
  wielokrotności i podwielokrotności)

• odczytuje dane z tabeli oraz prędkość

i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga,
  prędkość, czas do opisu ruchu niejednostajnego
  prostoliniowego, wskazuje w otaczającej
  rzeczywistości przykłady tego ruchu i odróżnia
  go od ruchu jednostajnego prostoliniowego

• wskazuje w otaczającej rzeczywistości
  przykłady ruchu jednostajnie przyspieszone­
  go prostoliniowego

• posługuje się pojęciem przyspieszenia

do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego

• odczytuje prędkość i przyspieszenie

z wykresów zależności prędkości oraz przyspieszenia od czasu w ruchu jednostaj­nie przyspieszonym prostoliniowym

• wyodrębnia ruch jednostajny prostoliniowy
i ruch jednostajnie przyspieszony prostoli­
niowy z kontekstu

Uczeń:

• wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało jest w spoczynku,
  a kiedy w ruchu względem ciał przyjętych za układy
  odniesienia

• mierzy długość drogi (dokonuje kilkakrotnego pomiaru,
  oblicza średnią i podaje wynik do 2-3 cyfr znaczących,
  krytycznie ocenia wynik)

• posługuje się jednostką drogi w Układzie SI, przelicza
  jednostki drogi

• przeprowadza przedstawione doświadczenie związane
  z wyznaczeniem prędkości ruchu pęcherzyka powie­
  trza w zamkniętej rurce wypełnionej wodą: mierzy
  czas, zapisuje wyniki pomiaru w tabeli, opisuje przebieg
  i wynik doświadczenia, posługuje się pojęciem
  niepewności pomiarowej, zapisuje wynik obliczenia
  jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 liczb znaczą­
  cych) i wyciąga wnioski z otrzymanych wyników

• na podstawie danych liczbowych lub na podstawie
  wykresu rozpoznaje, że w ruchu jednostajnym
  prostoliniowym droga jest wprost proporcjonalna do
  czasu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• na podstawie opisu słownego rysuje wykresy
  zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu
  jednostajnym prostoliniowym

• rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie
  danych z tabeli lub na podstawie wykresu zależności
  położenia ciała od czasu w ruchu prostoliniowym oraz
  wskazuje wielkości maksymalną i minimalną

• wykorzystuje wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych związanych z ruchem jednostajnym prostoliniowym

• rozróżnia wielkości dane i szukane

• odróżnia prędkości średnią i chwilową w ruch niejednostajnym

• wykorzystuje pojęcie prędkości średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielo-krotności, przelicza jednostki czasu

• przeprowadza przedstawione doświadczenie związane z badaniem ruchu kulki swobodnie staczającej się po metalowych prętach (mierzy: czas, drogę, zapisuje wyniki pomiaru w tabeli i zaokrągla je), opisuje przebieg i wynik doświadczenia, oblicza wartości średniej prędkości w kolejnych sekundach ruchu, wyciąga wnioski z otrzymanych wyników

• rozpoznaje zależność rosnącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu (zależności drogi od kwadratu czasu lub prędkości od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym) oraz wskazuje wielkości maksymalną i minimalną

• określa wartość przyspieszenia jako przyrost wartości przyspieszenia w jednostce czasu

• rysuje wykresy zależności prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym na podstawie opisu słownego

• porównuje ruch jednostajny prostoliniowy i ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy (wskazuje podobieństwa i różnice)

• wykorzystuje prędkość i przyspieszenie do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega względność ruchów,
podaje przykłady układów odniesienia

i przykłady względności ruchu we Wszechświecie

• posługuje się pojęciem przemieszczenia

i wyjaśnia na przykładzie różnicę między drogą a przemieszczeniem

• analizuje wykres zależności położenia ciała od
  czasu i odczytuje z wykresu przebytą odległość

• sporządza wykresy zależności drogi i prędkości
  od czasu dla ruchu jednostajnego prostolinio­
  wego na podstawie danych z tabeli (oznacza
  wielkości i skale na osiach)

• planuje doświadczenie związane z wyznacze­
  niem prędkości przemieszczania się (np. w czasie
  marszu, biegu, jazdy rowerem), szacuje rząd
  wielkości spodziewanego wyniku, wskazuje
  czynniki istotne i nieistotne, wyznacza prędkość,
  krytycznie ocenia wyniki doświadczenia

• rozwiązuje zadania z zastosowaniem zależności
  między drogą, prędkością i czasem w ruchu
  jednostajnym prostoliniowym

• analizuje wykres zależności prędkości od czasu,
  odczytuje dane z tego wykresu, wskazuje
  wielkości maksymalną i minimalną

• rozpoznaje zależność proporcjonalną na
  podstawie wyników pomiarów zapisanych
  w tabeli lub na podstawie sporządzonego
  wykresu zależności drogi od kwadratu czasu
  oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu wyjaśnia, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym prędkość jest wprost proporcjonalna do czasu, a droga - wprost proporcjonalna do kwadratu czasu (wskazuje przykłady)

• na podstawie wartości przyspieszenia określa, o ile zmienia się wartość prędkości w jednostkowym czasie, interpretuje jednostkę przyspieszenia w Układzie SI, przelicza jednostki przyspieszenia

• odczytuje przebytą odległość z wykresu zależności drogi od czasu w ruchu jednostaj­nie przyspieszonym prostoliniowym

• wykorzystuje wzory:

• i do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia wielkości dane i szukane, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 liczb znaczących)

• analizuje wykresy zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu dla ruchu prostoli­niowego (jednostajnego i jednostajnie zmiennego)

• rozwiązuje typowe zadania dotyczące ruchu jednostajnego prostoliniowego i ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego

Uczeń:

• projektuje doświadczenie obrazujące
  względność ruchu, teoretycznie uzasadnia
  przewidywane wyniki, analizuje je i wyciąga
  wnioski

• rysuje wykres zależności położenia ciała
  od czasu

• wyjaśnia, dlaczego w ruchu prostoliniowym
  kierunki i zwroty prędkości oraz przemiesz­
  czenia są zgodne

• posługuje się informacjami pochodzącymi
  z analizy przeczytanych tekstów (w tym
  popularnonaukowych) dotyczących sposo­
  bów pomiaru czasu

• sporządza wykres zależności prędkości od
  czasu na podstawie danych w tabeli (oznacza
  wielkości i skale na osiach, zaznacza punkty

i rysuje wykres) oraz analizuje te dane i wykres, formułuje wnioski

• planuje doświadczenie związane z badaniem
ruchu jednostajnie zmiennego (formułuje
pytania badawcze, stawia hipotezy oraz
proponuje sposób ich weryfikacji, przewiduje
wyniki i uzasadnia je teoretycznie, wskazując
czynniki istotne i nieistotne), dokonuje
pomiarów, analizuje wyniki i wyciąga wnioski,
krytycznie ocenia wyniki pomiarów,
posługując się pojęciem niepewności
pomiarowej

• sporządza wykres zależności drogi od czasu
  w ruchu jednostajnie przyspieszonym
  prostoliniowym na podstawie danych z tabeli

• wyjaśnia, dlaczego w ruchu jednostajnie
  przyspieszonym prostoliniowym kierunki

• i zwroty prędkości oraz przyspieszenia są zgodne

• rozwiązuje złożone zadania z zastosowaniem

wzorów i

• sporządza wykresy zależności drogi,
  prędkości i przyspieszenia od czasu

• rozwiązuje zadania złożone, wykorzystując
  zależność drogi i prędkości od czasu dla ruchu
  jednostajnego prostoliniowego i ruchu
  prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego