Wymagania na poszczególne oceny

konieczne

podstawowe

rozszerzające

dopełniające

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Rozdział 1. Praca i energia

Uczeń

• wskazuje sytuacje, w których w fizyce jest wykonywana praca

• wymienia jednostki pracy

• rozróżnia wielkości dane i szukane

• definiuje energię

• wymienia źródła energii

• wymienia jednostki energii potencjalnej

• podaje przykłady ciał mających energię potencjalną ciężkości

• wyjaśnia, które ciała mają energię kinetyczną

• wymienia jednostki energii kinetycznej

• podaje przykłady ciał mających energię kinetyczną

• opisuje na przykładach przemiany energii potencjalnej w kinetyczną (i odwrotnie)

• wskazuje, skąd organizm czerpie energię potrzebną do życia

• wymienia przykłady paliw kopalnych, z których spalania uzyskujemy energia

• wyjaśnia pojęcie mocy

• wyjaśnia, jak oblicza się moc

• wymienia jednostki mocy

• szacuje masę przedmiotów użytych w doświadczeniu

• wyznacza masę, posługując się wagą

• rozróżnia dźwignię dwustronną i jednostronną

• wymienia przykłady zastosowania dźwigni w swoim otoczeniu

• wymienia zastosowania bloku stałego

• opisuje równię pochyłą

• wymienia praktyczne zastosowanie równi pochyłej w życiu codziennym

• opisuje blok stały

Uczeń

• wyjaśnia, jak obliczamy pracę

• definiuje jednostkę pracy – dżul (1 J)

• wskazuje, kiedy mimo działającej siły, nie jest wykonywana praca

• rozwiązuje proste zadania, stosując wzór na pracę

• posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczania pracy

• formułuje zasadę zachowania energii

• wyjaśnia, które ciała mają energię potencjalną ciężkości

• wyjaśnia, od czego zależy energia potencjalna ciężkości

• porównuje energię potencjalną tego samego ciała, ale znajdującego się na różnej wysokości nad określonym poziomem

• porównuje energię potencjalną różnych ciał, ale znajdujących się na tej samej wysokości nad określonym poziomem

• określa praktyczne sposoby wykorzystania energii potencjalnej

• wyjaśnia, od czego zależy energia kinetyczna

• porównuje energię kinetyczną tego samego ciała, ale poruszającego się z różną prędkością

• porównuje energię kinetyczną różnych ciał, poruszających się z taką samą prędkością

• określa praktyczne sposoby wykorzystania energii kinetycznej

• wyjaśnia, dlaczego energia potencjalna ciała spadającego swobodnie maleje, a kinetyczna rośnie

• wyjaśnia, dlaczego energia kinetyczna ciała rzuconego pionowo w górę maleje, a potencjalna rośnie

• opisuje, do jakich czynności życiowych człowiekowi jest potrzebna energia

• wymienia jednostki, w jakich podajemy wartość energetyczną pokarmów

• przelicza jednostki czasu

• porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy

• porównuje pracę wykonaną w różnym czasie przez urządzenia o tej samej mocy

• wyznacza doświadczalnie warunek równowagi dźwigni dwustronnej

• wyjaśnia, kiedy dźwignia jest w równowadze

• porównuje otrzymane wyniki z oszacowanymi masami oraz wynikami uzyskanymi przy zastosowaniu wagi

• wyjaśnia, w jakim celu i w jakich sytuacjach stosujemy maszyny proste

• wymienia zastosowania kołowrotu

Uczeń

• wylicza różne formy energii

• opisuje krótko różne formy energii

• wymienia sposoby wykorzystania różnych form energii

• opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii potencjalnej ciał

• posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia energii potencjalnej ciała

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na energię potencjalną

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną

• opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej

• posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii potencjalnej i kinetycznej

• stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych i nieobliczeniowych

• wyjaśnia, gdzie należy szukać informacji o wartości energetycznej pożywienia

• opisuje, do czego człowiekowi potrzebna jest energia

• wyjaśnia potrzebę oszczędzania energii jako najlepszego działania w trosce o ochronę naturalnego środowiska człowieka

• przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek pracy i mocy

• posługuje się pojęciem mocy do obliczania pracy wykonanej (przez urządzenie)

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na moc

• stosuje prawo równowagi dźwigni do rozwiązywania prostych zadań

• wyznacza masę przedmiotów, posługując się dźwignią dwustronną, linijką i innym ciałem o znanej masie

• wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej

• rozwiązuje proste zadania, stosując prawo równowagi dźwigni

• wyjaśnia działanie kołowrotu

• wyjaśnia zasadę działania bloku stałego

• wyjaśnia, w jakim celu stosujemy równię pochyłą

Uczeń

• wyjaśnia na przykładach, dlaczego mimo działania siły, nie jest wykonywana praca

• opisuje na wybranych przykładach przemiany energii

• rozwiązuje nietypowe zadania, posługując się wzorem na energię potencjalną

• przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z przebywaniem człowieka na dużych wysokościach

• rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną

• przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z szybkim ruchem pojazdów

• stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania zadań nietypowych

• opisuje negatywne skutki pozyskiwania energii z paliw kopalnych związane z niszczeniem środowiska i globalnym ociepleniem

• wymienia źródła energii odnawialnej

• rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię, pracę i moc

• wyjaśnia, dlaczego dźwignię można zastosować do wyznaczania masy ciała

• planuje doświadczenie (pomiar masy)

• ocenia otrzymany wynik pomiaru masy

• opisuje działanie napędu w rowerze

Rozdział 2. Cząsteczki i ciepło

Uczeń

• stwierdza, że wszystkie ciała są zbudowane z atomów lub cząsteczek

• podaje przykłady świadczące o ruchu cząsteczek

• podaje przykłady dyfuzji

• nazywa stany skupienia materii

• wymienia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów

• nazywa zmiany stanu skupienia materii

• odczytuje z tabeli temperatury topnienia i wrzenia wybranych substancji

• wyjaśnia zasadę działania termometru

• opisuje skalę temperatur Celsjusza

• wymienia jednostkę ciepła właściwego

• rozróżnia wielkości dane i szukane

• mierzy czas, masę, temperaturę

• zapisuje wyniki w formie tabeli

• wymienia dobre i złe przewodniki ciepła

• wymienia materiały zawierające „w sobie” powietrze, co czyni je dobrymi izolatorami

• opisuje techniczne zastosowania materiałów izolacyjnych

• mierzy temperaturę topnienia lodu

• stwierdza, że temperatura topnienia i krzepnięcia dla danej substancji jest taka sama

• odczytuje ciepło topnienia wybranych substancji z tabeli

• podaje przykłady wykorzystania zjawiska parowania

• odczytuje ciepło parowania wybranych substancji z tabeli

• porównuje ciepło parowania różnych cieczy

Uczeń

• podaje przykłady świadczące o przyciąganiu się cząsteczek

• opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego

• opisuje budowę mikroskopową ciał stałych, cieczy i gazów

• omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej

• opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji

• definiuje energię wewnętrzną ciała

• definiuje przepływ ciepła

• porównuje ciepło właściwe różnych substancji

• wyjaśnia rolę użytych w doświadczeniu przyrządów

• zapisuje wynik obliczeń jako przybliżony (z dokładnością
do 2–3 cyfr znaczących)

• porównuje wyznaczone ciepło właściwe wody z ciepłem właściwym odczytanym w tabeli

• odczytuje dane z wykresu

• rozróżnia dobre i złe przewodniki ciepła

• definiuje konwekcję

• opisuje przepływ powietrza w pomieszczeniach, wywołany zjawiskiem konwekcji

• wyjaśnia, że materiał zawierający oddzielone od siebie porcje powietrza, zatrzymuje konwekcję, a przez to staje się dobrym izolatorem

• wyjaśnia, że ciała krystaliczne mają określoną temperaturę topnienia, a ciała bezpostaciowe – nie

• odczytuje informacje z wykresu zależności temperatury od dostarczonego ciepła

• definiuje ciepło topnienia

• podaje jednostki ciepła topnienia

• porównuje ciepło topnienia różnych substancji

• opisuje zjawisko parowania

• opisuje zjawisko wrzenia

• definiuje ciepło parowania

• podaje jednostkę ciepła parowania

Uczeń

• wyjaśnia mechanizm zjawiska dyfuzji

• opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko napięcia powierzchniowego

• wyjaśnia przyczynę występowania zjawiska napięcia powierzchniowego

• wyjaśnia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów w oparciu o ich budowę wewnętrzną

• wyjaśnia, że dana substancja krystaliczna ma określoną temperaturę topnienia i wrzenia

• wyjaśnia, że różne substancje mają różną temperaturę topnienia i wrzenia

• wyjaśnia, od czego zależy energia wewnętrzna ciała

• wyjaśnia, jak można zmienić energię wewnętrzną ciała

• wyjaśnia, o czym informuje nas ciepło właściwe

• posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia ilości energii dostarczonej ciału

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na ilość dostarczonej energii

• przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek fizycznych

• wyjaśnia rolę izolacji cieplnej

• opisuje ruch wody w naczyniu wywołany zjawiskiem konwekcji

• opisuje przenoszenie ciepła przez promieniowanie

• wyjaśnia, że proces topnienia przebiega, gdy ciału dostarczamy energię w postaci ciepła

• wyjaśnia, że w procesie krzepnięcia ciało oddaje energię w postaci ciepła

• posługuje się pojęciem ciepła topnienia

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem ciepła topnienia

• posługuje się pojęciem ciepła parowania

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem pojęcia ciepła parowania

Uczeń

• wyjaśnia, kiedy cząsteczki zaczynają się odpychać

• analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów

• opisuje różnice w budowie ciał krystalicznych i bezpostaciowych

• opisuje zmianę objętości ciał wynikającą ze zmiany stanu skupienia substancji

• wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek a temperaturą

• analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła

• wyjaśnia znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody

• opisuje przebieg doświadczenia polegającego na wyznaczeniu ciepła właściwego wody

• wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat)

• analizuje treść zadań związanych z ciepłem właściwym

• proponuje sposób rozwiązania zadania • rozwiązuje nietypowe zadania, łącząc wiadomości o cieple właściwym z wiadomościami o energii i mocy

• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych

• wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego

• wyjaśnia, na czym polega zjawisko konwekcji

• wyjaśnia rolę zjawiska konwekcji dla klimatu naszej planety

• przewiduje stan skupienia substancji na podstawie informacji odczytanych z wykresu zależności t(Q)

• wyjaśnia, na czym polega parowanie

• wyjaśnia, dlaczego parowanie wymaga dostarczenia dużej ilości energii

Rozdział 3. Ciśnienie i siła wyporu

Uczeń

• wymienia jednostki objętości

• wyjaśnia, że menzurki różnią się pojemnością i dokładnością

• wyjaśnia, jakie wielkości fizyczne trzeba znać, aby obliczyć gęstość

• wymienia jednostki gęstości

• odczytuje gęstości wybranych ciał z tabeli

• rozróżnia dane i szukane

• wymienia wielkości fizyczne, które musi wyznaczyć

• zapisuje wyniki pomiarów w tabeli

• oblicza średni wynik pomiaru

• opisuje, jak obliczamy ciśnienie

• wymienia jednostki ciśnienia

• wymienia sytuacje, w których chcemy zmniejszyć ciśnienie

• wymienia sytuacje, w których chcemy zwiększyć ciśnienie

• stwierdza, że w naczyniach połączonych ciecz dąży do wyrównania poziomów

• opisuje, jak obliczamy ciśnienie hydrostatyczne

• odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy

• stwierdza, że ciecz wywiera ciśnienie także na ścianki naczynia

• wymienia praktyczne zastosowania prawa Pascala

• stwierdza, że na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu

• mierzy siłę wyporu ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody, za pomocą siłomierza

• stwierdza, że siła wyporu działa także w gazach

• wymienia zastosowania praktyczne siły wyporu powietrza

• opisuje doświadczenie z rurką do napojów świadczące o istnieniu ciśnienia atmosferycznego

• wskazuje, że do pomiaru ciśnienia atmosferycznego służy barometr

• odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia atmosferycznego od wysokości

Uczeń

• wyjaśnia pojęcie objętości

• przelicza jednostki objętości

• szacuje objętość zajmowaną przez ciała

• oblicza objętość ciał mających kształt prostopadłościanu lub sześcianu, stosując odpowiedni wzór matematyczny

• wyznacza objętość cieczy i ciał stałych przy użyciu menzurki

• zapisuje wynik pomiaru wraz z jego niepewnością

• wyjaśnia, o czym informuje nas gęstość

• porównuje gęstości różnych ciał

• wybiera właściwe narzędzia pomiaru

• porównuje otrzymany wynik z szacowanym

• wyjaśnia, o czym informuje nas ciśnienie

• definiuje jednostkę ciśnienia

• wyjaśnia, w jaki sposób można zmniejszyć ciśnienie

• wyjaśnia, w jaki sposób można zwiększyć ciśnienie

• wyjaśnia, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne

• opisuje, od czego nie zależy ciśnienie hydrostatyczne

• rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy

• formułuje prawo Pascala

• wyjaśnia działanie prasy hydraulicznej i hamulca hydraulicznego

• formułuje prawo Archimedesa

• opisuje doświadczenie z piłeczką pingpongową umieszczoną na wodzie

• porównuje siłę wyporu działającą w cieczach z siłą wyporu działającą w gazach

• wykonuje doświadczenie, aby sprawdzić swoje przypuszczenia

• wyjaśnia rolę użytych przyrządów

• opisuje, od czego zależy ciśnienie powietrza

• wykonuje doświadczenie ilustrujące zależność temperatury wrzenia od ciśnienia

Uczeń

• przelicza jednostki objętości

• szacuje objętość zajmowaną przez ciała

• przelicza jednostki gęstości

• posługuje się pojęciem gęstości do rozwiązywania zadań nieobliczeniowych

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością

• projektuje tabelę pomiarową

• wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki

• opisuje doświadczenie ilustrujące różne skutki działania ciała na podłoże, w zależności os wielkości powierzchni styku

• posługuje się pojęciem ciśnienia do wyjaśnienia zadań problemowych

• rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem zależności między siłą nacisku, powierzchnią styku ciał i ciśnieniem

• stosuje pojęcie ciśnienia hydrostatycznego do rozwiązywania zadań rachunkowych

• posługuje się proporcjonalnością prostą do wyznaczenia ciśnienia cieczy lub wysokości słupa cieczy

• opisuje doświadczenie ilustrujące prawo Pascala

• rozwiązuje zadania rachunkowe, posługując się prawem Pascala i pojęciem ciśnienia

• wyjaśnia, skąd się bierze siła wyporu

• wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa

• oblicza siłę wyporu, stosując prawo Archimedesa

• przewiduje wynik zaproponowanego doświadczenia

• oblicza ciśnienie słupa wody równoważące ciśnienie atmosferyczne

• opisuje doświadczenie pozwalające wyznaczyć ciśnienie atmosferyczne w sali lekcyjnej

• wyjaśnia działanie niektórych urządzeń, np. szybkowaru, przyssawki

Uczeń

• rozwiązuje nietypowe zadania związane z objętością ciał i skalą menzurek

• planuje sposób wyznaczenia objętości bardzo małych ciał, np. szpilki, pineski

• szacuje masę ciał, znając ich gęstość i objętość

• rozwiązuje zadania trudniejsze z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością

• planuje doświadczenie w celu wyznaczenia gęstości wybranej substancji

• szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku gęstości

• porównuje otrzymany wynik z gęstościami substancji umieszczonymi w tabeli i na tej podstawie identyfikuje materiał, z którego może być wykonane badane ciało

• rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia

• rozwiązuje zadania nietypowe z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia hydrostatycznego

• rozwiązuje zadania problemowe, a do ich wyjaśnienia wykorzystuje prawo Pascala i pojęcie ciśnienia hydrostatycznego

• analizuje i porównuje wartość siły wyporu działającą na piłeczkę wtedy, gdy ona pływa na wodzie, z wartością siły wyporu w sytuacji, gdy wpychamy piłeczkę pod wodę

• wyjaśnia, dlaczego siła wyporu działająca na ciało zanurzone w cieczy jest większa od siły wyporu działającej na to ciało umieszczone w gazie

• rozwiązuje typowe zadania rachunkowe stosując prawo Archimedesa

• proponuje sposób rozwiązania zadania

• rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem prawa Archimedesa

• wyjaśnia, dlaczego powietrze nas nie zgniata

• wyjaśnia, dlaczego woda pod zmniejszonym ciśnieniem wrze w temperaturze niższej niż 100°C

• posługuje się pojęciem ciśnienia atmosferycznego do rozwiązywania zadań problemowych